Stel je koopt een nieuw T-shirt en gaat ermee naar de sportschool. Na de eerste keer lijkt alles in orde, maar na een paar keer begin je een onaangename geur te ruiken, die je er niet gemakkelijk uitwast. Wat is er gebeurd? Het probleem ligt niet bij het zweet, maar bij de bacteriën die van nature op je huid voorkomen. Tijdens fysieke activiteit worden die van je lichaam naar je kleding overgebracht. Eenmaal op de stof voeden ze zich met zweet en ander organisch materiaal en beginnen daarbij vluchtige verbindingen te produceren, gassen met die karakteristieke muffe of zure geur. Naarmate deze bacteriën zich na verloop van tijd blijven vermenigvuldigen, kunnen ze een biofilm vormen, een hechte laag microbiële groei die zich in de textielvezels nestelt. Deze biofilm is steeds moeilijker te verwijderen door wassen en draagt ​​bij aan steeds meer hardnekkige geurtjes, zelfs in schoon ogende kleding.

“De enige effectieve manier om geurtjes veroorzaakt door bacteriële biofilms te voorkomen, is ervoor zorgen dat de bacteriën überhaupt niet van de huid op de stof overgaan”, zegt Royston Barns, Research Development and Innovation manager bij Fresche Group (Fresche Bioscience vormt een strategisch partnerschap met TANATEX). “En dat is precies wat onze QuatLock-technologie doet. Deze doodt geen huidbacteriën, die deel uitmaken van het natuurlijke ecosysteem van je lichaam, maar vormt een duurzame antimicrobiële laag op textiel, die voorkomt dat bacteriën zich erop nestelen en zich voeden en vermenigvuldigen.” Het resultaat: stoffen blijven langer fris, met aanzienlijk minder geurvorming, zelfs na herhaald gebruik.

Innovaties

Aan de basis van de QuatLock-technologie liggen de zogeheten quaternaire ammoniumverbindingen, ofwel ‘quats’. De geschiedenis daarvan gaat meer dan vijftig jaar terug. “Toen werd de eerste generatie geïntroduceerd”, aldus Barns. “Deze antimicrobiële middelen waren eenvoudig maar effectief en werkten door de celmembranen van bacteriën en schimmels te verstoren. Een belangrijke verbetering kwam toen Dow Chemical een silaan-koppelingsmiddel in de quaternaire ammoniumstructuur integreerde. Dit stelde het molecuul in staat om covalente bindingen - sterke, permanente atomaire verbindingen - te vormen met textielvezels, wat resulteerde in een oppervlakte-gebonden antimicrobieel middel dat niet uitloogde of wegspoelde.

Barns: “Toen Dow later stopte met de technologie, nam Fresche Bioscience de uitdaging aan om de technologie te verbeteren. We hebben verschillende innovaties geïntroduceerd. De belangrijkste is dat we methanol, een giftig oplosmiddel dat traditioneel in de silaanchemie wordt gebruikt, hebben vervangen door een veiliger systeem op basis van glycol. We hebben ook het duurzaamheidsprofiel van het product verbeterd: QuatLock is nu voor meer dan veertig procent biobased.”

QuatLock (voor de chemici: 3-trimethoxypropyldimethyloctadecylammoniumchloride), wordt aangebracht tijdens de laatste natte verwerkingsfase van de textielafwerking, na het verven en vóór het snijden en naaien van de kleding. Tijdens het aanbrengen ondergaat QuatLock hydrolyse- en condensatiereacties, waardoor de silaangroep covalente bindingen aangaat met het textieloppervlak. “Dit resulteert in een permanente, aan het oppervlak verankerde antimicrobiële laag die gedurende de gehele levensduur van de stof effectief blijft”, aldus Barns.

Elektrische speer

De antimicrobiële werking van QuatLock is zowel mechanisch als elektrostatisch. De quaternaire ammoniumgroep werkt als een “microscopische elektrische speer”, legt Barns uit. “De positief geladen koolstofketen strekt zich uit vanaf het vezeloppervlak. Wanneer een microbe, zoals een bacterie met een negatief geladen membraan, hiermee in contact komt, scheurt het membraan van de bacterie. Je kan je een bacteriële cel voorstellen als een klein ballonnetje. Wanneer deze het met QuatLock behandelde oppervlak raakt, breekt de elektrische verstoring het membraan, waardoor de cel barst.”

Textiel behandeld met de QuatLock-technologie houdt tot 99 procent minder bacteriën vast, zelfs na vijftig wasbeurten. Onafhankelijke tests hebben ook bevestigd dat QuatLock schimmelgroei remt. En bij tests tegen het coronavirus werd een reductie van 98,70 procent van het coronavirus bereikt na één behandeling. Bovendien is aangetoond dat stoffen behandeld met QuatLock effectief huisstofmijt remmen, een veelvoorkomende veroorzaker van allergieën en irritatie van de luchtwegen.

Een van de extra voordelen van met QuatLock behandelde stoffen is dat kledingstukken minder vaak gewassen hoeven te worden. Behalve dat de kleding daardoor langer meegaat levert het ook een water- en energiebesparing op. In tegenstelling tot veel traditionele antimicrobiële middelen wordt de QuatLock-laag niet aangetast door herhaaldelijk wassen, zelfs niet met bleekmiddel of fosfaten. Daardoor neemt de werkzaamheid na verloop van tijd niet af. Omdat het aan het textieloppervlak blijft hechten, wordt QuatLock ook niet overgedragen op de huid en komen er geen schadelijke chemicaliën vrij, zoals persistente organische vervuilers of hormoonverstorende stoffen. Dit maakt het niet alleen veilig voor eindgebruikers, maar ook voor fabrikanten, die de technologie gemakkelijk, zonder extra veiligheidsmaatregelen, kunnen integreren in hun bestaande productielijnen.

Matrassen

QuatLock kan toegepast worden op katoen, linnen, wol, polyester, polyamide, leer en andere natuurlijke en synthetische materialen. Hierdoor is het product geschikt voor gebruik in kleding, schoenen, gordijnen, meubelbekleding, medisch textiel, zoals chirurgische jassen en labjassen, en industriële stoffen, belangrijk voor een veilige en schone werkomgeving.

Daarnaast wordt de QuatLock-technologie ook veel gebruikt in polyurethaanschuim, terug te vinden in matrassen, kussens en meubels. “Deze markt is de afgelopen twintig jaar aanzienlijk gegroeid, met name in de gezondheidszorg”, aldus Barns. “Polyurethaanschuim is ontworpen om te comprimeren en te herstellen, waarbij bij elk gebruik lucht wordt aangetrokken en afgevoerd. Helaas introduceert datzelfde mechanisme vocht, bacteriën en schimmelsporen, die vervolgens bronnen van infecties kunnen worden. Onze technologie biedt een effectieve en permanente oplossing voor dit probleem.”

De toepassing is eenvoudig: QuatLock wordt tijdens de schuimproductie direct in de polyol gemengd (polyurethaan ontstaat door de reactie van polyol met isocyanaat, -red.), waardoor het een naadloze aanvulling op het productieproces vormt.

Label

QuatLock wordt op de markt gebracht onder de merken Fresche en TANATEX. “Er zijn al grote kledingmerken die onze chemie gebruiken”, vertelt Barns. “Sommige kiezen ervoor om de merknamen op hun labels te vermelden. Anderen gebruiken het onder hun eigen label, omdat ze het zien als een belangrijke, onderscheidende factor die ze liever niet met concurrenten delen.”

Ged Doyle is als Global Brand & Retail director bij TANATEX verantwoordelijk voor de promotie van QuatLock bij toonaangevende wereldwijde kleding- en huishoudmerken. “Er is een groeiende vraag naar biobased, milieuvriendelijke oplossingen die vrij zijn van zink- en zilverionen, vanwege de toenemende bezorgdheid over hun toxiciteit en de langetermijneffecten op het milieu”, zegt hij. “QuatLock is bewezen volledig veilig voor zowel mens als planeet.” Het product is goedgekeurd door de US Environmental Protection Agency, de Europese Biocidal Products Regulation, Health Canada, de Australische APVMA en OEKO-TEX Eco Passport (een onafhankelijk test- en certificeringssysteem voor chemicaliën, -red.). Het voldoet ook aan de EU-etiketteringsregels, die volledige openbaarmaking van de productsamenstelling vereisen. “QuatLock genereert echt momentum in de markt”, zegt Doyle. “We zijn er trots op dat het een populaire oplossing wordt voor verantwoorde merken wereldwijd."

TANATEX finalist SDG-Challenge

TANATEX is een van de finalisten van de SDG-Challenge van Soapbox, waarbij bedrijven en studenten samenwerken aan Sustainable Development Goals.

“Wij hebben als uitdaging neergelegd het vervangen van onze gasgestookte stoomketels door een niet-fossiele warmtebron”, vertelt Harm Zweedijk, manager QHES bij TANATEX. “De geselecteerde studentes – het zijn toevallig allemaal vrouwen – onderzochten verschillende mogelijkheden, van ijzerpoeder (RIFT) als energiebron tot waterstof, elektrische boilers en aansluiting op het lokale warmtenet, met het kostenplaatje erbij. Daaruit kwamen elektrische boilers, ondanks de capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet, als de meest voor de hand liggende oplossing naar voren. Bij verdere uitwerking moet blijken of een buffer de capaciteitsproblemen zou kunnen opvangen. We zijn positief verrast door wat de studentes hebben opgeleverd en kunnen er daadwerkelijk iets mee. Ze hebben de verschillende opties en de bijbehorende kosten mooi gepresenteerd. Het betekent niet dat we bij wijze van spreken volgende week die elektrische boilers al hebben, maar we hebben nu wel een roadmap, weten de stappen die we moeten zetten om tot een duurzame warmtelevering te komen."

TANATEX

TANATEX Chemicals is een Nederlandse multinational die innovatieve chemicaliën ontwikkelt en produceert voor de textielindustrie, met een focus op minerale en biobased technologieën. Denk hierbij aan kleurstoffen en toepassingen voor waterdichte en ademende regenjassen en tenten. TANATEX is sinds 2025 een strategische partner van de Fresche Group en distribueert QuatLock wereldwijd in de textielmarkt.