Whitepaper: twee toekomstscenario’s voor een duurzame koolstofketen | Interview
Om de transitie naar een duurzame koolstofeconomie te maken én te blijven voorzien in de behoeftes van consumenten, moet de chemische industrie veranderen. Maar hoe? Lisanne Blom, beleidsadviseur Innovatie bij de VNCI, onderzocht twee duurzame toekomstscenario’s en schreef hierover een whitepaper.
Het onderzoek van Blom vond afgelopen voorjaar plaats toen ze als masterstudent Nanomaterials Science een afstudeerstage liep bij de VNCI. Haar opdracht was – op basis van een kwalitatieve analyse - het in kaart brengen en visualiseren van toekomstige koolstofroutes voor duurzame basisbouwstenen van de chemie. Hiervoor ging ze in gesprek met diverse belanghebbenden in de chemische industrie: van bedrijven tot universiteiten, onderzoeksinstituten en onafhankelijk adviseurs.
Toekomst chemische industrie
Blom: “Vanuit de leden van de VNCI kwam de vraag: hoe ontwikkelt de chemische industrie zich? Waar gaan toekomstig beleid en investeringen in innovatie naartoe: het verduurzamen van de huidige assets of inzetten op opkomende groene route?”
Op basis van haar gesprekken, kwam Blom uit op twee uiterste toekomstscenario’s voor duurzame koolstof: toekomstbeeld 1 draait om producten gemaakt vanuit circulaire olefinen en in toekomstbeeld 2 worden producten gemaakt van materialen met een zuurstofbevattende basis. Deze twee visies verwerkte ze tot infographics, en nu ook tot het whitepaper ‘Duurzame koolstofketens voor plastic; Twee toekomstbeelden’.
In het toekomstbeeld met een circulaire olefinenbasis blijven de eindproducten van de chemische industrie gelijk en worden de materialen hiervoor nog steeds van olefinen gemaakt. Het grootste verschil met de huidige industrie is dat deze olefinen uit duurzame koolstofbronnen in plaats van fossiele grondstoffen worden gemaakt. Dat gebeurt via de verwerking van biogrondstoffen (de groene route), het omzetten van CO2 naar olefinen met Carbon Capture and Utilization (de grijze route), en het terugbrengen van koolstof in de keten door het mechanisch en chemisch recyclen van afval (de bruine route).
Het toekomstbeeld met een zuurstofbevattende basis wijkt het meest radicaal af van onze huidige industrie. In dit toekomstbeeld investeert de industrie in een nieuw palet aan producten, die zowel koolstof als zuurstof bevatten, gemaakt van duurzame koolstofbronnen, die ook zowel koolstof als zuurstof bevatten. Door deze overlap is er minder energie nodig en is het proces materiaalefficiënt.
Welk scenario dominant?
De hamvraag van Bloms onderzoek is: welk toekomstscenario gaat dominant zijn? Moet de chemische industrie radicaal om of kunnen we de bestaande industrie ombouwen? Gaat de polymeerchemie naar een toekomst met circulaire olefinenbasis of liggen er meer kansen in de richting met zuurstofbevattende basis? Of nog een derde optie, is een hybride vorm meer waarschijnlijk?
“Nu hoopt iedereen dat ik met hét antwoord kom op deze nogal complexe vraag”, zegt Blom. “Maar helaas, ik heb geen glazen bol, en bovendien was dat niet de opzet van dit onderzoek. Het was puur een verkenning van toekomstbeelden: welke kant gaan we op. En daar heb ik geen eenduidig antwoord op.”
“Ik weet niet wat de toekomst ons gaat brengen”, zegt Blom. “Er zijn nog heel veel moleculen te synthetiseren die wellicht leiden tot materialen met nog betere eigenschappen. Zoals mijn promotor Pieter Bruijnincx destijds zei: ‘we spelen kluitjesvoetbal in de hoek van het veld’. De andere stroming is van mening dat we niet voor niks op de bestaande moleculen uitgekomen zijn qua efficiëntie en eigenschappen. Als er betere moleculen te vinden waren, hadden we deze ondertussen wel gevonden. Het is maar waar je in gelooft, dat bepaalt het toekomstbeeld.”
Als ze dan écht moet kiezen, dan gelooft Blom het meest in een hybride toekomstbeeld: het vergroten van de groene chemie en tegelijkertijd het vergroenen van de grote industrie.
Zorgen voor goed investeringsklimaat
Maar bedrijven moeten wel investeren en blijven innoveren om te overleven. Waar zou je je geld op inzetten? Blom: “Je moet nu niet willen kiezen. De overheid moet beide kanten stimuleren, door te zorgen voor een goed investeringsklimaat, infrastructuur en vergunningen. De ideale omstandigheden creëren voor bedrijven om te investeren in verduurzaming.”
Blom had vooraf uiteraard al wel een vermoeden over de twee richtingen, maar ze was toch verrast dat de meningen erover zo uiteen zouden lopen. “Ook tussen professoren bestaan er verschillende inzichten over hoe de toekomst zich gaat ontwikkelen”, vertelt de inmiddels beleidsadviseur Innovatie. “Ik dacht, dit gaat over exacte wetenschap, dus ik had eenduidige antwoorden verwacht, maar dat was zeker niet het geval.”
In gesprek over scenario’s
Blom maakte beide toekomstscenario’s visueel en werkte deze verder uit in het whitepaper met achtergrond en toelichting op de infographics. “Dit document is ook nadrukkelijk bedoeld als basis voor een discussie over de richtingen waarin de chemische industrie zich kan ontwikkelen en de mogelijke samenhang daartussen. We willen deze inzichten en visualisaties vooral gebruiken om in gesprek te gaan met elkaar en te praten over de uitdagingen van de transitie naar een duurzame koolstofeconomie.”
Lees hier het whitepaper ‘Duurzame koolstofketens voor plastic; Twee toekomstbeelden’. Lees hier de engelse versie. Wil je meer weten over deze toekomstbeelden of wil je hierover verder met ons in gesprek? Neem dan contact op met Lisanne Blom, beleidsadviseur Innovatie, blom@vnci.nl.
