Safe and sustainable by design: vandaag bouwen aan de oplossingen voor morgen

Het pleidooi voor een pro-actief en preventief chemicaliënbeleid van Saer Samanipour (NRC, 26 augustus) onderschrijft de Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie helemaal. Nederland kan daarbij een leidende rol spelen door het concept safe and sustainable by design verder te ontwikkelen en breed toe te passen. Zodat veiligheid en duurzaamheid van stoffen integraal meewegen in de ontwerpfase van producten en je circulariteit aan het eind van de levensduur borgt. De Nederlandse chemische industrie werkt daar hard aan, ook in Europees verband.

Column Nienke Homan | Veiligheid en duurzaamheid zijn twee containerbegrippen. Safe and sustainable by design (SSbD) gaat over het ontwikkelen van veilige en duurzame moleculen en materialen en raakt daarmee de kern van de chemische industrie. Aan de basis van alles liggen moleculen. Als industrie, wetenschap, bedrijfsleven en overheid de handen ineenslaan kan een werkende SSbD methodiek ontwikkeld worden, waar alle spelers in de keten baat bij hebben. Met het toepassen van SSbD principes kan vanaf het begin van een concept naar de gevolgen voor mens en milieu gekeken worden.

Wat levert dat op? Grote winst voor iedereen. Van voedsel tot medicijnen, van kleding tot computers, windmolenbladen, verf of shampoo: 95 procent van wat we in het dagelijks leven gebruiken is afkomstig uit de chemie. Chemie zet grondstoffen om in waardevolle producten. De processen die daarbij horen zijn soms risicovol. SSbD helpt om afwegingen te maken en voor de beste, meest veilige en duurzame optie te kiezen over de hele levensduur. Die ‘beste’ optie kan betekenen dat er in fabrieken nog steeds met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt.

Zo’n SSbD-methodiek timmer je niet op een namiddag in elkaar. Het is een lerend proces. Innovatie heeft speelruimte nodig en er zijn altijd onzekerheden. Daarom moet je al in de ontwerpfase op een interdisciplinaire manier te werk gaan en focussen op het eindproduct. Zodat je niet, zoals Samanipour signaleert, per toeval ontdekt dat iets wat een oplossing leek achteraf een negatieve impact heeft. Ons einddoel is bijdragen aan een eindproduct met een zo laag mogelijke ecologische afdruk, dat ook nog eens geschikt is voor een circulaire samenleving. Is dat ambitieus? Zeker. Realistisch en haalbaar? Ja. 

Innovatie heeft naast speelruimte ook tijd nodig, en een bestaand systeem verander je niet in een paar jaar. Investeringen in nog niet bewezen technieken worden gezien als risicovol. Dat betekent dat opschalen lastig is. Maar we moeten het wel doen. Het risico nemen.

Mijn wens? Dat wetenschap, industrie, bedrijven en de overheid samenwerken om SSbD van de grond te krijgen zodat het een goede en breed toepasbare methodiek wordt. Dat helpt om grote stappen te zetten richting verduurzaming en circulariteit. De chemische industrie levert graag de nodige bouwstenen aan.

Nienke Homan is voorzitter van de VNCI.