Manon Bloemer (VNCI) in klimaatdiscussie: "We hebben hetzelfde doel"

“We hebben allemaal hetzelfde doel”, zei VNCI-directeur Manon Bloemer tijdens het door de TU Delft georganiseerde Sustainability Debate. “Laten we daarom als overheid, wetenschap en industrie alsjeblieft samenwerken en elkaar niet bevechten over hoe daar te komen.”

Klimaatneutraal in 2050, dat is het doel waar iedereen het wel mee eens is. Maar over de weg daarnaartoe lopen de meningen uiteen, zo bleek ook weer tijdens het door de TU Delft op 25 april tijdens de Green Week georganiseerde Sustainability Debate, dat als doel had studenten te inspireren en te betrekken bij de energietransitie. De debaters waren Raoul Boucke (Tweede Kamerlid D66), Rosanne Hertzberger (onderzoeker en NRC-columnist), Manon Bloemer (directeur Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie, VNCI) en Charlotte Braat (Extinction Rebellion-activist en onderzoeker TU Delft). Een experts-panel van TU-professoren, bestaande uit Andy van den Dobbelsteen (duurzaamheidscoördinator), Bernard Dam (hoofd Chemical Engineering) en Peter Palensky (hoofd Intelligent Electrical Power Grids ) mocht reflecteren op de inhoud van het debat.

De eerste stelling die voorzitter prof. dr. Ferdinand Grozema de groep in gooide luidde: Collaboration between the fossil industry and universities should be terminated (het debat was in het Engels). Ja, vond Braat van Extinction Rebellion. “Als je met de fossiele industrie samenwerkt legitimeer je daarmee hun manier van werken.” Er volgde een opsomming van de ‘wandaden’ van Shell. NRC-columniste Hertzberger stond Braat bij door te zeggen dat ze het vertrouwen in wat de industrie aan het doen is heeft verloren en veel greenwashing ziet. Gevraagd naar zijn visie stelde Tweede Kamerlid Boucke dat de politiek hier niet tussenbeide moet komen. Wel moet die morele grenzen en duidelijke doelen stellen. Bloemer citeerde als antwoord panellid Dam die in de NRC had gezegd: ‘Je kan de wereld niet redden zonder de chemische industrie’. “De industrie en de wetenschap hebben elkaar nodig, om te innoveren en op te schalen.”

Een volgende stelling ging over de rol van de media, of die bepaalde zaken moeten benadrukken. Nee, zei Hertzberger, de media moeten de wereld laten zien zoals die is. Ja, vond Braat, ze miste bijvoorbeeld de kosten van de klimaatverandering.

De voorzitter wilde van Bloemer vervolgens weten of Shell nog steeds een credible party is. “Dat is een vraag voor Shell”, antwoordde Bloemer, om aansluitend te wijzen op de toenemende polarisatie, gevoed door met name social media. “Dertig procent van de bevolking wantrouwt de overheid, de politiek en de industrie en gelooft niks meer. Die mensen zijn hier vandaag niet aanwezig, terwijl we juist die moeten zien te bereiken.” Ze wees vervolgens op de noodzaak van samenwerking. “We willen allemaal hetzelfde, we hebben hetzelfde doel. Laten we daarom als overheid, wetenschap en industrie alsjeblieft samenwerken en elkaar niet bevechten over hoe daar te komen. Laten we gezamenlijk kijken welke stappen we kunnen maken.”

Veranderingen

Bloemer was het eens met Braat dat er grote veranderingen nodig zijn, “maar er zijn ook goede ontwikkelingen.” De in 2019 gepresenteerde Green Deal is volgens haar een belangrijke stimulator richting een niet-fossiele industrie. “Talloze projecten, van start-ups tot al draaiende fabrieken, zijn de weg naar verduurzaming inmiddels al ingeslagen.” Ze verwees hierbij naar het VNCI-blad Chemie Magazine, dat boordevol dergelijke projecten staat.

Ook de rol van de consument kwam aan bod. “Een beter milieu begint niet bij jezelf maar bij de grote bedrijven”, zei Boucke. “Een individu kan niet hun manier van werken veranderen.” Hertzberger wees hierbij op de onrechtvaardige verdeling van lasten (belastingen) tussen aan de ene kant de grote bedrijven, Schiphol en de boeren en aan de andere kant de consument. “Die onrechtvaardigheid is een bedreiging voor de transitie.”

Verantwoordelijk

Volgens Dam zijn consumenten en producenten, zeker de producenten van fuel, beide even verantwoordelijk. Daarom is ook bij consumenten een gedragsverandering nodig. Zowel Hertzberger als Boucke stelde dat veranderingen bij bedrijven niet van binnenuit komen, daarvoor zijn krachten van buiten nodig. “De industrie verandert niet vrijwillig”, aldus Boucke. “Daar heb je de overheid voor nodig, voor de stok, voor regulatie en standaarden.”

Maar wees ook weer niet te streng met wetgeving, waarschuwde Hertzberger, want daarmee jaag je bedrijven weg. Tata Steel bijvoorbeeld wegjagen zou betekenen dat een dergelijke fabriek elders wordt neergezet, maar dan veel vervuilender. Dat maakt Nederland weliswaar schoner, maar het wereldwijde klimaat wordt er alleen maar slechter door. “De industrie moet in Nederland blijven”, zei Hertzberger beslist. Volgens Boucke zou Nederland voorop moeten lopen in duurzaamheid.

De effectiviteit van klimaatactivisme was ook een thema. Of Extinction Rebellion successen boekt, wilde de voorzitter weten. Braat noemde de aangekondigde verbanning van de private jets van Schiphol, en de A12-blokkade die heel veel mensen heeft bereikt.

“Wij praten met ngo’s”, zei Bloemer desgevraagd. “Het is goed dat de jonge generaties actief zijn om ons wereldwijd een spiegel voor te houden. Tegelijkertijd vind ik het belangrijk dat we met universiteiten kunnen blijven samenwerken, om innovatie te versnellen richting een fossielvrije industrie. Nogmaals: we hebben hetzelfde doel.”

Tijdens het debat viel een aantal keren het woord trust. Iedereens was het ermee eens dat je vertrouwen moet verdienen. Maar hoe, daar kwam geen eenduidig antwoord op. Ook de naam ‘Shell’ viel meerdere keren. Dam zei daarover: “We hebben een grote maatschappelijke verandering nodig. Dat gaat verder dan Shell.”

Bij de closing statements kwam Hertzberger terug op de eerdere stelling of fossil fuel companies genationaliseerd moeten worden (waarop Braat bevestigend had geantwoord). Refererend aan Groningen zei ze: “Vertrouwen we een overheid zo’n energiebron toe?”

Braat riep tot slot de studenten in de zaal op om zich aan te sluiten bij de protesten, Bloemer nodigde ze uit om in de chemische industrie te gaan werken, die cruciaal is voor de transitie. “Daar kun je het verschil maken.”

Foto's: TU Delft