Waarom kiest iemand voor een chemie-opleiding en wat maakt een baan in de chemie zo boeiend? Chemie Magazine vraagt het aan mensen in de sector.  In deze aflevering van Werken in de Chemie vertelt Sander Niessen over zijn werk als onderzoeker en chemisch analist op de proeffabriek van ARLANXEO Performance Elastomers.  

Aan welke consumentenproducten lever jij een bijdrage?

Wij maken in onze grote productie plants in Brazilië, China en op het Chemelot-terrein in Geleen synthetische rubber. Dat verkopen we als halffabrikaat aan afnemers die het bewerken voor een breed scala aan toepassingen. Dat varieert van O-ringen, ruitenwissers en slangen voor vloeistoffen in auto’s tot rubberringen van wasmachines en rubberprofielen van deuren en ramen. Maar je ziet onze elastomeren doorgaans ook terug in bijvoorbeeld vibratiebanden voor olijfbomen om de olijven te oogsten. Of in de rollen van een offset drukpers en in vijver- en dakfolies. Zo’n vijftig procent van de productie gaat echter naar de automotive-industrie. Hier op de onderzoekscampus in Geleen hebben we nog een proeffabriek die continu draait en waarin we het productieproces kunnen nabootsen om het te verbeteren. Ik werk als onderzoeker in de proeffabriek voor de productlijn EPDM. De kracht van dit zogeheten terpolymeer is dat het een geheel verzadigde ruggengraat heeft en apolair is. Hierdoor is het bijna niet gevoelig voor UV-straling en ozon en is het bestendig tegen hogere temperaturen. Kortom, over het algemeen zeer geschikt voor buiten toepassingen en/of die met water in contact komen, zoals dakbedekking. ARLANXEO maakt EPDM in Geleen door in een reactor etheen, propeen en een derde monomeer met elkaar te laten reageren. Met deze drie basis monomeren kunnen wij een breed pakket aan EPDM elastomeren maken met mechanische eigenschappen op maat, zoals treksterkte en slijtvastheid. 

Wat vertel jij je vrienden of familie als ze vragen wat voor werk je doet?

Dat ik als onderzoeker werk om betere rubbers te maken. Mijn officiële functieomschrijving is scientist, maar dat komt zo breed over. Dagelijks ben ik bezig om nieuwe recepten voor synthetisch rubber te ontwikkelen en te optimaliseren. Verder test ik nieuwe hardware in de proeffabriek, om energie besparingen te realiseren in de grote fabriek. Daarnaast ben ik betrokken bij het goedkeuren van nieuwe grondstoffen. Ik houd ervan om in de details, specifiek op het gebied van karakterisatie, te duiken. Daarom ben ik ook normcommissielid op het gebied van synthetisch rubber van NEN-ISO en de American Society for Testing and Materials (ASTM). We hebben hier regelmatig open dagen waar ik mijn ouders, broer, kinderen en andere familieleden mee naartoe neem. Sinds de campus ook tijdens de open dagen toegankelijk is voor het publiek, kunnen ze mijn werkplek zien. Nu zijn de kinderen er te oud voor, maar toen ze jonger waren, vonden ze het geweldig om hier met een labjas aan chemische proefjes te doen.

Hoe ben je in deze baan terechtgekomen?

Volgens mijn ouders was ik als kind op onze boerderij al bezig met chemische proefjes door stoffen in potjes te roeren en te mengen. Na de lagere school ging ik eerst naar de mavo. Ik had vooral aanleg voor de technische vakken, zoals wis-, schei- en natuurkunde. Het periodiek systeem bood mij een volledig nieuwe kijk op hoe de wereld om ons heen is opgebouwd. Zo had ik er nog nooit tegenaan gekeken. Vervolgens rondde ik een opleiding aan het middelbaar laboratoriumonderwijs af om door te stromen naar een hbo-opleiding Analytische Chemie aan de Zuyd Hogeschool. Daarna rolde ik de industrie in. Mijn eerste baan was laborant op het onderzoekslaboratorium van papierproducent Sappi. Ik startte in het druktechnisch gedeelte, maar dat werk stond voor mij ver af van mijn opleiding. Ik stroomde door naar SHEQ-verantwoordelijke en kon aan de slag op een afdeling met (elektronen) microscopie en spectroscopie. Hier kon ik mijn ei veel beter kwijt en ontwikkelde ik nieuwe karakterisatie methodes voor gecoat papier. Microtomie in combinatie met de zojuist genoemde technieken. Al met al heb ik er ruim tien jaar met veel plezier gewerkt. Toen ik een vacature op de site van LANXESS – de voormalige eigenaar van de rubberfabriek – voorbij zag komen, heb ik meteen gereageerd. Ik werd aangenomen om de karakterisatie trein van een high-throughput opstelling op te zetten. Hiermee kun je heel snel katalysatoren screenen die nieuwe eigenschappen aan EPDM kunnen geven, zoals efficiëntere inbouw van derde monomeren. Toen het project was afgerond, kwam er een baan als scientist vrij in de proeffabriek. Ze zochten iemand met veel kennis van chemische analysemethodes. Mijn profiel en werkervaring sloten hier goed op aan.

Wat zou jij je jongere zelf nu adviseren?

Hou focus en doe vooral wat je zelf het beste kan. Weet waar je eigen kracht ligt en ook je zwakheden. Probeer niet alles zelf te doen, luister meer naar collega’s en werk nauw met ze samen. Aan het begin van mijn loopbaan was ik meer bezig met stoffen, reacties en apparatuur. De tijden zijn veranderd en ook bij de opleidingen is meer aandacht voor teamwerk gekomen.

Wat levert je werk je op?

Voldoening! En dat je samen met het team mooie resultaten behaalt. Ik ben verantwoordelijk voor alle aspecten van een project. Het begint vaak met een e-mail of een vraag tijdens een brainstorm in ons team. Daar ga ik vervolgens mee aan de slag. Het geeft veel tevredenheid als je in de fabriek het verbeterde product de band af ziet rollen. Bovendien maken we een tastbaar product dat een belangrijke bijdrage levert in de wereld om ons heen. Ik begrijp dat we als maatschappij afscheid van aardolie willen nemen om de klimaatverandering tegen te gaan. Daarom onderzoekt ARLANXEO ook de inzet van biogrondstoffen om synthetisch rubber te maken. In onze fabriek in Brazilië gebruiken we suikerriet als bron voor bio-etheen en in Geleen zijn we ISCC+ gecertificeerd. De vraag neemt toe omdat onze klanten, zoals autofabrikanten, ook steeds duurzamer willen produceren. Verder werk ik nauw samen met de operators in de pilotplant. Ik werk van 8.00 tot 17.00, maar mijn bedrijfstelefoon ligt op het nachtkastje als ik met een project bezig ben. Soms belt een van de operators als ze er zelf niet uitkomen. Bijvoorbeeld of ze extra monomeren in de reactor moeten toevoegen of de dosering in de receptuur moeten aanpassen. De menselijke interactie vind ik prettig. We helpen elkaar waar we kunnen.

Op welke prestatie ben je het meest trots?

Ik heb het geluk gehad dat ik vanaf het begin betrokken was bij diverse projecten in binnen- en buitenland. Zo was ik net één jaar in dienst toen ik werd gevraagd om bij onze plant in het Chinese Changzhou een kwaliteitscontrolelaboratorium op te zetten. Daar ben ik anderhalve maand geweest en leerde ik veel over de culturele verschillen. Chinezen twijfelen nooit aan wat je ze vertelt en pakken het werk meteen op. Nederlanders stellen overal vragen bij. Ook vind ik het geweldig om te zien hoe nieuwe producten met tonnen per uur van de productielijn rollen. Klein beginnen in het lab op gramschaal om groot te eindigen in de productieplant. Dat doet toch iets met je.

Als je iets zou mogen veranderen aan je baan, wat zou dat zijn?

Ik zou graag 28 uur in een dag willen stoppen. Dat gaat natuurlijk nooit lukken, maar zo zou ik meer tijd aan mijn gezin en hobby’s kunnen besteden. Zo mag ik graag programmeren op een 8bit MSX home computer uit de jaren ’80. Bij ARLANXEO zou ik graag nog verder de diepte ingaan met bijvoorbeeld onderzoek naar katalysatoren. Door de jaren heen worden er steeds meer ontwikkeld met nieuwe eigenschappen, zoals een optimale werking bij hogere temperaturen. Hierdoor is minder koeling in de reactor nodig, waardoor het energieverbruik daalt. Maar we zijn een commercieel bedrijf, moeten geld verdienen en kunnen niet alles tot op het bot uitzoeken. Daarvoor had ik wellicht beter een universitaire opleiding kunnen volgen. Ik ben meer van de praktische kant.  

Wat zou je nóg liever doen dan wat je nu doet?

Het liefst zou ik thuis een eigen werkplaats hebben. Een plek waar ik kan lassen, solderen en hout bewerken. Zaken repareren die kapot zijn gegaan en naar eigen inzicht nieuwe dingen maken, zoals je eigen opbergkast of glas in lood deur te maken. Het ambachtelijke karakter van dit soort werk spreekt mij aan. Dat geldt ook voor de glasblazer die voor ons op maat gemaakte glazen laboratoriumapparatuur maakt. Daar zou ik graag eens een maand stage lopen. De kunst om zo’n stuk complex laboratorium glaswerk te maken ziet er voor mij altijd heel indrukwekkend uit!

Wie is Sander privé?

Sander is getrouwd met Joyce. Ze werkt als full-time mama. Samen hebben ze twee kinderen: Daan en Lisa. Sander houdt ervan om minimaal twee keer per week te gaan hardlopen. Verder is hij jury lid bij wedstrijden bij de atletiekvereniging in Beek. Daarnaast houdt hij van Zweedse puzzels en Tectonics: een uitdagende puzzel waarbij je logica moet gebruiken.

Ben jij werkzaam in de chemie en wil je daarover vertellen in Chemie Magazine? Stuur een mail naar de redactie.