Waarom kiest iemand voor een chemie-opleiding en wat maakt een baan in de chemie zo boeiend? Chemie Magazine vraagt het aan mensen in de sector.  In deze aflevering van Werken in de chemie vertelt Bertram de Crom over zijn baan bij Cosun.

Aan welke consumentenproducten lever jij een bijdrage?     

Cosun is de coöperatie van Nederlandse bietentelers. In Nederland verbouwen ruim 8.000 telers zo’n 84.000 hectare met suikerbieten. Die suikerbieten worden verwerkt door Cosun Beet Company, het onderdeel waarvoor ik de eerste tien jaar heb gewerkt. Twee hele bekende producten zijn Van Gilse stroop en Van Gilse pannenkoekensuiker. Een ander bekend dochterbedrijf van Cosun is Aviko. Van de frietjes inderdaad. Iets minder bekend is het onderdeel Sensus, een wereldwijde leverancier van inuline dat gewonnen wordt uit cichoreiwortels. Dat wordt als voedingsingrediënt bijvoorbeeld gebruikt in de suikervrije Peijnenburgkoek en de flesjes Optimel van Friesland Campina. Maar ik heb thuis ook een biobased handzeep staan waarin ingrediënten zitten die afkomstig zijn uit onze suikerbieten. Mag ik er nog een paar noemen? Vaatwastabletten, verven, coatings, desinfecterende middelen en we zijn een van de grootste producenten van groen gas, biogas. Dat wordt gemaakt van reststromen uit de suikerbietenverwerking.

Wat vertel je aan vrienden of familie als ze vragen wat voor werk je doet?

Ik was eerst manager milieuzaken bij Cosun Beet Company en ben daarna overgestapt naar Cosun waar ik nu programmamanager Klimaat & Sustainability ben. Als er een item op tv is over het klimaat en er wordt gezegd dat de industrie een veroorzaker is van uitstoot, dan vertel ik ze dat ik me daarmee bezig houd vanuit de voedingsmiddelenindustrie. En dat het verhaal wel wat genuanceerder ligt. Er worden goede dingen gedaan door de bedrijven, maar je hebt wel te maken met grote en complexe ketens. We zetten allemaal stappen, maar in elke keten zitten weer andere uitdagingen en hoepels waar je doorheen moet. Die nuance mis ik weleens in de berichtgeving. Binnen Cosun ben ik verantwoordelijk voor het opzetten van een scope 3-programma. Een programma dat voor de volledige value chain geldt: van telers tot en met de levering van de producten aan onze klanten en consumenten. Door productontwikkeling en innovatie kunnen we bovendien een bijdrage leveren aan emissieverlaging in andere ketens. Als we van suiker een grondstof kunnen maken die door de chemie gebruikt kan worden, dan reduceren we ook de footprint in die keten. Sacharose (suiker) is een korte koolstofketen die omgezet kan worden tot langere ketens en dat kan een alternatief bieden voor fossiele koolstofketens. Dat is waar we naar toe moeten. Vanuit R&D wordt hier veel gewerkt aan dit soort biobased toepassingen. Naast het scope 3-programma ben ik ook veel bezig met regelgeving, subsidies en andere zaken die klimaatgerelateerd zijn.

Hoe ben je in deze baan terechtgekomen?

Ik heb analytische chemie gestudeerd aan de Avans Hogeschool. Na mijn studie ben ik als chemisch analist terechtgekomen bij een milieulaboratorium. Dat vond ik eigenlijk heel saai, aan de lopende band analyses doen. Na anderhalf jaar kreeg ik de mogelijkheid om bij Philip Morris aan de slag te gaan als coördinator van een fysisch laboratorium. Daar werkte ik onder andere aan de introductie van een nieuw LIM-systeem (Laboratory Information Management System, red.) bij een aantal Europese vestigingen. Steeds meer ging ik de kant van proces engineering op en ik heb me in die functie ook beziggehouden met troubleshooting en procesverbetering. Na 6,5 jaar ging het bedrijf reorganiseren en vond ik het tijd om wat anders te gaan doen. Ik solliciteerde bij – toen nog – Suiker Unie en begon daar als engineer Environment & Quality. Daarbij assisteerde ik de manager Quality en de manager Environment. De verdeling 50-50 werd al snel 80-20 en toen de manager Environment na twee jaar met pensioen ging, heb ik zijn taken overgenomen.

Ik heb me gaandeweg steeds meer verdiept in klimaatonderwerpen, werd actief in allerlei gremia – onder andere in werkgroepen van de VNCI – en ik heb geholpen bij het opzetten van het scope 1- en 2-programma binnen Cosun. Dat ik nu bezig ben met het vervolg, het scope 3-programma, is eigenlijk gekomen toen Milieudefensie brieven aan 29 grote bedrijven ging sturen waarin zij ter verantwoording werden geroepen over hun carbon footprint en ketenemissies. Daardoor gingen wij ons ook meer focussen op die scope 3. Inmiddels wordt het met de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) voor veel bedrijven een verplichting om ook over scope 3 emissies te gaan rapporteren.  Zo is mijn functie van programmamanager Klimaat & Sustainability ontstaan. Bij elke business unit zit een contactpersoon, ik stuur alles aan samen met een trainee. Welke standaarden pakken we? Welke aannames doen we? Welke protocollen nemen we mee? Hoe doen we de berekeningen? Wat nemen we daar wel en niet mee? Het afstemmen met de directievertegenwoordigers, de target setting, allemaal zaken waar ik me de hele week mee bezig mag houden.

Wat zou jij je jongere zelf nu adviseren?

Doe vooral wat je leuk vindt en waar je interesse ligt. En neem vooral zelf het voortouw en laat je zien in de organisatie of het bedrijf waar je werkt. Maar, heb ook een beetje geduld. Ik ben 44, niet de oudste binnen Cosun, maar ook niet de jongste meer. Ik zie nu een hele nieuwe generatie binnenkomen, allemaal ambitieuze jonge mensen. Maar ze willen heel snel stappen maken en zijn soms ook weer snel vertrokken. Je hoeft niet altijd meteen een hiërarchische stap te maken, je kunt je ook verbreden. Juist die verbreding kan tot kansen leiden. Dat is ook hoe ik het gedaan heb. Ik had 15 jaar geleden ook niet kunnen bedenken dat ik nu op deze plek zou zitten. Ik had geen milieu-opleiding - inmiddels wel - maar ik heb vanuit mijn interesses die verbreding opgezocht met het resultaat dat ik me daarin verder kon verdiepen en kennis kon opbouwen. Wat wel fijn is, is dat jonge mensen zich heel bewust zijn van sustainability en klimaatissues, die motivatie zien we bij heel veel sollicitanten. Toch is het nog best lastig om de juiste mensen binnen te halen. Wij zoeken specialisten en de meeste kandidaten zitten vaak generiek op het thema duurzaamheid.

Wat levert je werk je op?

Klimaat en duurzaamheid zijn herkenbare maatschappelijke thema’s en het geeft mij veel voldoening dat ik me daar bij Cosun op mag richten. Het leuke is ook dat het over alle business units heen gaat. Ik heb te maken met boeren, met commercie, productontwikkeling, logistiek. Dat is aan de ene kant heel complex, maar ook superleuk.

Op welke prestatie ben je het meest trots?

Ik ben trots op het feit dat klimaat en duurzaamheid op de kaart gezet zijn bij Cosun. Het begon met het scope 1- en 2-programma in 2018, SCO2RE. Dat was in eerste instantie een financieel gedreven project vanuit de impact van ETS en de nationale heffing, maar het is echt gaan leven bij Cosun. Als je een willekeurige medewerker vraagt naar SCO2RE, dan weet bijna iedereen waar het over gaat. Misschien kunnen ze het niet allemaal inhoudelijk uitleggen, maar de doelstelling is bij de meesten bekend.

Als je iets zou mogen veranderen aan je baan, wat zou dat zijn?

SCO2RE+, het scope 3-project, staat nog aan het begin. We zijn nu vooral data aan het verzamelen en mijn doelstelling is om voor het eind van dit jaar een dashboard op te leveren waarin alle scope 3-emissies over alle ketens van Cosun zichtbaar zijn. Maar dan begint het pas. Dan moet je daadwerkelijk gaan reduceren wat je bedacht hebt. Dat is ontzettend complex. We weten dat er heel veel in de teelt moet veranderen. Daar is draagvlak voor nodig. Er moet meer aandacht worden gegeven aan de communicatie. Je merkt dat Nederlandse telers al veel op hun bord hebben liggen qua stikstof. Daarnaast nemen de eisen en daardoor vaak ook kosten toe vanuit Europese en nationale regelgeving en worden ze steeds meer beperkt. Toch liggen er ook kansen, maar wij moeten die wel goed uitleggen en meenemen in onze communicatie.

Wat zou je nóg liever doen dan wat je nu doet?

Ik zou nog wel iets verder in de keten willen gaan, maar dat  komt wel in de volgende fase van het programma. Dat is het stuk communicatie waar ik het net over had. De interactie met die stakeholders aangaan, daar heb ik wel zin in.

Wie is Bertram privé?

Bertram is getrouwd en heeft een dochter van tien. Zij voetbalt en Bertram is trainer en leider van dat elftal. Drie keer in de week is hij daarmee bezig en op zaterdagochtend staat hij op het voetbalveld om het team te coachen. Daarnaast sport hij zelf ook graag. Zijn passie is mountainbiken, maar hij pakt ook regelmatig de racefiets om met de fietsclub de nodige kilometers te rijden.