Robert Terörde, managing director bij IQatalyst, stipt de historie van het bedrijf kort aan. “Het familiebedrijf Van der Hoorn startte in Utrecht in 1893. Het was destijds een van de eerste galvaniseringsbedrijven in Nederland. In 1962 breidde de firma uit en verhuisden ze naar De Meern, de huidige locatie van IQatalyst. In ’69 volgde een overname door het Amerikaanse Harshaw en werd de eerste katalysatorfabriek gebouwd. Dat was een zilverkatalysator voor de productie van ethyleenoxide.” In 1988 volgde een tweede overname door Engelhard, opnieuw een Amerikaanse katalysatorfabrikant. Vele patenten en de start van een hightech R&D-faciliteit in 1983 volgden. Het stokje werd in 2006 overgenomen door de katalysatordivisie van BASF die het bedrijf in 2023 weer verkocht aan ASC Investment waarna IQatalyst in 2023 zelfstandig verderging. “De naam IQatalyst staat voor Innovative Quality Catalysts.” 

Wat vertel je aan mensen als ze vragen wat IQatalyst doet? 

“Onze tak van chemie gaat over katalyse. Wij ontwikkelen en produceren katalysatoren die door andere industrieën gebruikt worden om hun processen te optimaliseren. Met onze katalysatoren kunnen zij hun processen versnellen, hebben ze minder energie nodig en ontstaan er minder bijproducten. Wij helpen onze klanten om hun productieproces te optimaliseren en milieuvriendelijker te krijgen. Ons eindproduct is dus ook niet een eindproduct zoals consumenten dat kennen. De meeste mensen kennen wel de reactoren waar chemische omzettingen plaatsvinden. Onze katalysatoren helpen bij die processen.” 

Als je toch in eindproducten moet denken, welke noem jij dan?

“Een heel belangrijk product voor ons, ook historisch gezien, is de katalysator voor de omzetting van plantaardige oliën naar eetbare producten. Margarine bijvoorbeeld, dat kent natuurlijk iedereen wel. Maar je moet ook denken aan personal care-producten zoals shampoo. In dit segment zijn we wereldwijd een van de marktleiders en we investeren daar ook nog volop in. Datzelfde type katalysatoren wordt echter ook gebruikt om lijmstoffen te maken die worden toegepast in bijvoorbeeld luiers. En dan moet je niet alleen denken aan de twee plakstrips, maar ook aan het materiaal dat de superabsorber op zijn plaats houdt in de luier. Maar we werken ook voor andere markten die resins (harsen, -red.) gebruiken, zoals de automotive- en constructiesector. Dat zijn allemaal de nikkel katalysatoren.”

“Daarnaast hebben we een exclusieve samenwerking met Sasol, een Zuid-Afrikaans chemie- en energiebedrijf. Dat is een van de twee bedrijven wereldwijd die het Fischer Tropsch-proces op commerciële schaal toepast (zie kader Alternatief voor aardolie). FT is een proces waarmee aardgas omgezet kan worden naar was om daar vervolgens vloeibare brandstoffen van te maken (gas-to-liquids). Hiervoor produceren we kobalt katalysatoren. Die technologie kan echter op bredere schaal ingezet worden. De laatste jaren is er veel interesse om het toe te passen om groene waterstof en CO₂, bijvoorbeeld uit puntbronnen, om te zetten naar duurzame  brandstoffen en daarmee dus netto CO₂-uitstoot te voorkomen. Dan wordt het een heel mooi circulair proces. Een vliegtuig kan nog steeds niet op batterijen de lucht in, maar met sustainable aviation fuel (SAF) kan de luchtvaartbranche wel duurzamer worden. Een belangrijke ontwikkeling richting de toekomst.”

Een exclusieve samenwerking: is die laatste markt een niche?

“Het is een markt in opkomst. Er wordt nu veel technologie ontwikkeld en er worden proeffabrieken gebouwd. Deze markt gaat de komende jaren groeien, natuurlijk afhankelijk van hoe de wereldeconomie zich ontwikkelt. Maar de wens om in die richting chemie met behulp van katalysatoren te ontwikkelen, is er al langer en daar zijn ook veel bedrijven al mee bezig.”

Voor bedrijven die katalysatoren willen laten maken, omschrijf jij IQatalyst als de ideale partner? Leg uit.

“We hebben nog veel meer expertise in huis, bijvoorbeeld op het gebied van custom catalysts. Er zijn een hoop chemiebedrijven die eigen processen en producten ontwikkelen en daar een katalysator bij nodig hebben. De specifieke expertise om zo’n katalysator op te schalen en op commerciële schaal te produceren hebben ze zelf niet en ze zoeken dus een partner om dat samen mee te doen. Zo’n partner kunnen wij zijn. We kijken samen met de klant wat hij nodig heeft. Zo is onze samenwerking met Sasol ooit ook begonnen.”

Jij volgt het nieuws over de chemiesector ook, hoe zitten jullie op dit moment ‘in de wedstrijd’?

“In de markten die wij nu bedienen, zijn we wereldwijd een van de marktleiders en draaien we goed. We zijn als bedrijf niet heel erg groot, maar dat hoeft ook niet zolang we in onze niche maar technologisch voorop blijven lopen. Kijkend naar de chemiesector, in het bijzonder in Europa, dan zien wij natuurlijk ook dat deze industrie het erg lastig heeft op dit moment. Niet in de laatste plaats door de hoge energieprijzen. Een aantal van onze klanten in Europa is daardoor zelfs gestopt of verhuist zijn activiteiten naar andere delen in de wereld. Dat is niet meteen noodlottig voor ons, maar wij moeten daardoor wel naar nieuwe afzetmarkten zoeken voor de verkoop van onze producten en dus ook buiten Europa. Dat lukt vrij aardig, nu juist omdat we binnen onze niche blijven investeren om de beste technologie te kunnen bieden en onze kwaliteit ook in andere delen van de wereld herkend wordt. Maar natuurlijk, wij merken het effect van de dilemma’s waar de chemische industrie op dit moment mee te maken heeft en voelen die pijn indirect ook.”

Een lange bedrijfsgeschiedenis, maar IQatalyst is nog een jong bedrijf. Waarom zijn jullie lid geworden van de VNCI?

“Juist als middelgroot bedrijf heeft het lidmaatschap voor ons voordelen. We komen voort uit een aantal grote ‘voorouders’. Als kleinere organisatie hebben we nu veel meer flexibiliteit en kunnen we ons volledig focussen op de voor ons belangrijkste markten. Maar de keerzijde is dat we voorheen veel expertise op verschillende terreinen hadden in de grote holding. Dat hebben we nu, als middelgroot bedrijf, gewoon niet allemaal zelf in huis. Je bent dus op zoek naar een netwerk waar je kennis op allerlei gebieden kunt ophalen en voor ons is de VNCI de ingang om die te vinden. Daarnaast hebben wij natuurlijk ook te maken met thema’s als netcongestie en wet- en regelgeving waar we als bedrijf alleen geen vuist kunnen maken. Daar hebben we een branchevereniging als de VNCI bij nodig. Verder vervult de VNCI een belangrijke rol als facilitator van verschillende werkgroepen, waarvan voor ons veiligheid het belangrijkste thema is.”

Waar liggen jullie ambities voor de komende jaren?

“We willen meer gaan diversificeren. De nikkel katalysatoren en Fischer-Tropsch zijn op dit moment voor ons de belangrijkste marktgebieden. Maar we willen graag met andere bedrijven nieuwe producten ontwikkelen, nog meer dan we nu al doen. Samenwerkingen waarbij onze expertise ligt in het ontwikkelen en opschalen van katalysatoren. En het zou natuurlijk heel mooi zijn als dat ontwikkelingen zijn die bijdragen aan het realiseren van een duurzame chemiesector. Daar willen we actief in zijn.”

Alternatief voor aardolie

Fischer-Tropsch brandstoffen of synthetische brandstoffen zijn een alternatief voor op aardolie gebaseerde brandstoffen. In de jaren twintig van de vorige eeuw ontwikkelden de Duitse geleerden Fischer en Tropsch een proces om syngas, een mengsel van CO (koolstofmonoxide) en H2 (waterstof), om te zetten in vloeibare brandstof. Ze gebruikten hiervoor een katalysator op basis van ijzer. Het eindproduct bestond voor driekwart uit steenkooldiesel. Het overgebleven deel bestond vooral uit nafta waaruit synthetische benzine gemaakt wordt en een kleine hoeveelheid lpg. Nog onder de vlag van Engelhard werd in 2001 de eerste Fischer-Tropsch (FT) katalysator  productie installatie in Nederland gebouwd.

Over IQatalyst

IQatalyst is fabrikant van katalysatoren en levert haar producten aan veel chemische producenten. De katalysatoren worden onder meer gebruikt in de oleochemische industrie om bijvoorbeeld natuurlijke oliën om te zetten in eetbare vetten en oliën, of ingrediënten voor persoonlijke verzorgingsproducten. Maar ze vinden ook hun weg naar de petrochemische industrie voor de verwerking van bijvoorbeeld componenten die worden gebruikt in kleefstoffen en het omzetten van aardgas in vloeibare brandstoffen die in de toekomst gebruikt kunnen worden voor de productie van duurzame vliegtuigbrandstoffen. 

Bij IQatalyst in De Meern werken ongeveer 150 medewerkers. Naast productie is er een belangrijke rol voor R&D en op het lab werken dertien medewerkers. In de laatste tien jaar werd een groot deel van de site gemoderniseerd. Er kwam een nieuw magazijn, een on-site afvalwaterzuiveringsinstallatie en een speciale DeNOx-faciliteit voor de FT-fabrieken. Ook werd er veel geïnvesteerd in productie-installaties.