"We kijken volop vooruit naar de volgende fasen in de energie- en de grondstoffentransitie”, zegt Sjoerd Jenneskens, sustainability director Europe bij OCI Global. “Daarbij zien we een groot potentieel voor duurzame methanol. Methanol is een bouwsteen voor veel producten die we in het dagelijks leven gebruiken, van de harsen in keukenkastjes tot plastics en textiel. Daarnaast is duurzame methanol één van de meest geschikte schone brandstoffen voor het verduurzamen van het wegverkeer, de binnenvaart en de zeescheepvaart.”

OCI Global ging al in 2011 naast ammoniak en agri-nutriënten ook methanol produceren. Het kocht de geïntegreerde methanol-ammoniak-fabriek in Beaumont (Texas) in de VS. Die draait nu op volle toeren. Daarnaast bouwde OCI een nieuwe methanolfabriek er direct naast. En in 2015 werd BioMCN in Delfzijl aangekocht, de enige grote methanolfabriek in Europa. Sinds de jaren zeventig kraakten hier twee Steam Methane Reformers (SMR) aardgas tot synthesegas (H2 + CO + CO₂), dat vervolgens wordt omgezet in methanol.

Bij de aankoop stond één van de lijnen in de mottenballen. Op de andere lijn produceerde BioMCN sinds 2009 uit glycerine (bijproduct van biodiesel-productie) bio-syngas en vervolgens bio-methanol. Daarna produceerde BioMCN ook bio-methanol op basis van biogas. OCI investeerde flink in vernieuwing, zodat in 2019 beide lijnen weer operationeel waren. Maar vanwege de extreem hoge gasprijzen in Europa kwamen ze in 2021 weer stil te liggen.

Van deze nood – stilstaande lijnen – wil OCI nu een deugd maken door in Delfzijl verder te verduurzamen, door aardgas te vervangen door groene waterstof en circulaire en biogene koolstof uit de vergassing van huishoudelijk afval (dat voor meer dan de helft bestaat uit biogeen materiaal). Toevoeging van duurzame biomassa kan de biogene fractie in de duurzame methanol nog verder verhogen.

Extra H’tjes

“In Nederland belandt bijna al ons niet-recyclebare afval in de twaalf verbrandingsinstallaties”, vertelt Jenneskens. “Met een rendement van vierentwintig tot vijfenvijftig procent zijn die behoorlijk inefficiënt. Het leidt op dit moment zonder CCS bovendien tot een hoge CO₂-uitstoot.” Het GasifHy-proces van OCI zet de koolstofatomen in het huisvuil vooral om in koolstofmonoxide: een goede  bouwsteen om, samen met de waterstof uit het huisvuil, methanol te maken. “Omdat we de keten hiermee meer circulair en efficiënter maken, kunnen we oudere afvalverbrandingsinstallaties beter vervangen door nieuwe GasifHy-installaties.”

Omdat de vergassing van vast huishoudelijk afval en duurzame biomassa veel meer C oplevert dan H, wil OCI voor de methanolproductie in Delfzijl een beroep doen op de groene waterstofproductie op land en zee, die met grootschalige windenergie ten noorden van de Wadden en op de Noordzee gepland is. “Door windstroom in te zetten voor elektrolyse ontstaat groene waterstof. Die extra H’tjes kunnen we in ons proces goed gebruiken. Gasunie kan via de waterstofbackbone de groene waterstof vanaf 2026 naar ons transporteren.”

De Final Investment Decision (FID) staat gepland voor eind 2023. “Als die positief uitvalt kunnen we het eerste operationele grootschalige waterstofecosysteem creëren in Nederland”, aldus Jenneskens. “In 2027 zouden we onze eigen afvalvergassing kunnen hebben. Die kan samen met lokaal gesourcete duurzame biomassa de grondstof voor één van onze twee lijnen leveren. Die levert bijna 600.000 ton duurzame methanol op. Beide lijnen samen hebben nu een capaciteit van 950.000 ton per jaar.”

Eén productielijn zal dan worden aangepast. “We gaan de huidige SMR, waar we het aardgas kraken tot synthesegas, vervangen door het afvalvergassingsproces, waaruit (ook) synthesegas komt. Het grote voordeel hiervan is dat de verhouding huishoudelijk afval en biomassa als input in dit proces kan variëren. Daarnaast kunnen we meer dan de helft van onze bestaande installatie hergebruiken.”

En-en

OCI Global zou in Delfzijl vier verschillende soorten methanol gaan maken. De biomassa levert bio-methanol op. Met het fossiele gedeelte in het huishoudelijk afval ontstaat Recycled Carbon Fuel (RCF), terwijl de met elektriciteit opgewekte waterstof E-methanol of Renewable Fuel of Non-biological Origin oplevert. Wanneer naast groene ook blauwe waterstof wordt bijgemengd door waterstofproductie uit aardgas te koppelen aan CCS, komt er ook low carbon-methanol uit het productieproces.

Waarom ook blauwe waterstof maken naast groene? Jenneskens “We hebben met het klimaatprobleem geen tijd om te wachten tot 2050. Het betekent nu starten en ‘en-en’ in plaats van ‘en-of’. De EU wil ook de zeescheepvaart laten overschakelen van vervuilende zware stookolie naar duurzame methanol. Met de vier soorten methanol uit GasifHy zal dat een CO₂-reductie van zeventig tot honderd procent opleveren en de stikstof- en zwaveloxide-uitstoot van schepen tot vrijwel nul kunnen reduceren. De Deense rederij Maersk laat op dit moment zo’n twintig  containerschepen bouwen die op methanol kunnen varen. Daarnaast komen er voor 2028 wereldwijd nog zestig grote schepen bij. Als meer rederijen overschakelen op duurzame methanol, betekent dit een enorme extra vraag. Er is op de hele wereld niet voldoende duurzame biomassa en groene waterstof voorhanden om hierin met bio- en E-methanol te kunnen voorzien.”

BioMCN verlaagt met GasifHy dus niet alleen de eigen CO₂- en stikstofemissies fors, maar creëert ook een veel duurzamer product voor de klanten. “Dat is wat de politiek in Nederland wil en wat belangrijk is voor Groningen: behoud en verduurzaming van bestaande industrie en waardeketens, plus de start van de waterstofeconomie.” 

Ladder

“De steeds striktere Europese milieuregelgeving, met zowel stokken als wortelen, opent perspectieven voor nieuwe benaderingen”, zegt Jenneskens. “Maar juist voor grondstoffen in de chemie zien we minder gebeuren. Wat de stimulering van bijvoorbeeld duurzame methanol betreft  kan er nog wel een tandje bij.” OCI Global doet regelmatig een beroep op de EU en andere overheden om goede voorbeelden die tot vraagstimulering hebben geleid toe te passen in de waardeketens voor materialen. Een voorbeeld is de bijmengverplichting voor biobrandstoffen bij eindgebruikers. RCF-methanol is uitstekend geschikt om de CO₂-keten gesloten te houden als de chemie het als bouwsteen inzet in de materialen-waardeketen.

Vergassing staat in de ladder van Lansink voor afvalbeheer – preventie, hergebruik, recycling, energiewinning, verbranding en stort – een heel stuk boven energiewinning. “In Nederland ligt daardoor met zeven tot acht miljoen ton afval die nu laagwaardig verbrand wordt een enorm potentieel”, zegt Jenneskens. “Op de lange termijn houd je nu na preventie, hergebruik en recycling uiteindelijk nog restafval over. GasifHy daarentegen houdt de keten gesloten. Van keukenkastje tot methanol als bouwsteen voor een nieuw keukenkastje.”   

Haalbaarheid

Een belangrijke factor voor de haalbaarheid van duurzame methanolproductie ligt bij de kosten en de beschikbaarheid van waterstof. Jenneskens: “De kosten voor groene waterstof uit windenergie op zee in Groningen liggen hoger dan op plekken waar meer zon en wind voorhanden is. Maar transport van waterstof of methanol kost ook geld. De business case zag er voor Delfzijl en Texas-USA daarom ongeveer even goed uit - tot 16 augustus 2022.” Op die dag tekende de regering Biden de Inflation Reduction Act (IRA), met een geschatte 369 miljard dollar aan milieustimulering voor de Amerikaanse industrie, die nog veel hoger kan uitvallen. “Dat zette de berekeningen in één klap op zijn kop. Het betekende onder de streep dat de productie van een kilo groene waterstof in de VS tot drie keer goedkoper is dan we nu verwachten in Nederland zonder deze ondersteuning.”

Europa zoekt naarstig naar antwoorden, zoals een Europese Waterstofbank. “We zien dat de EU haar best doet”, erkent Jenneskens. “Maar in Europa kosten procedures veel meer tijd en pakt regelgeving complexer uit dan in Amerika.” Drie weken na de invoering van de IRA had OCI Global een Final Investment Decision (FID) van iets minder dan een miljard dollar genomen voor de productie van blauwe ammoniak in Beaumont, Texas. Die fabriek wordt momenteel gebouwd, de productie start in 2025. Een tweede majeure FID voor de productie van groene waterstof en groene ammoniak viel uit ten gunste van Egypte.

“We zouden ook graag in Nederland concrete stappen zetten met de verduurzaming van onze assets”, zegt Jenneskens. “Als Europa de industrie op de been wil houden en nieuwe, duurzame ketens wil opzetten, is snelheid geboden. We hebben nog steeds goede hoop voor onze beslissing over Delfzijl eind dit jaar. Dat komt mede doordat de Nederlandse overheid ook met ons meedenkt met de Maatwerkafspraken. Daarnaast helpt wellicht ook de aanvraag bij het EU Innovation Fund het project over de streep. In augustus krijgen we de uitslag. Als enige grote methanolproducent in Europa past ons project in het Europese streven naar meer zelfvoorzienendheid op het gebied van strategische duurzame grondstoffen.”    

OCI

Orascom Construction Industry (OCI) werd in 1950 opgericht in Egypte en groeide uit tot het grootste bouwbedrijf van het land en grootste cementproducent in het Midden-Oosten. De ammoniak- en ureum-fabrieken die het in het Midden-Oosten bouwde ging het concern zelf exploiteren. De industrietak expandeerde vooral in de kunstmestproductie, onder andere door de overname van de kunstmest- en melamine-activiteiten van DSM in 2010. In 2013 vertrok OCI van de beurs van Caïro en werd het met een notering op de Amsterdamse beurs een volledig Nederlands bedrijf. Ook werden de ammoniak- en methanol-activiteiten afgesplitst van de bouwtak. Wereldwijd heeft OCI Global negen productielocaties. In Nederland is het bedrijf aanwezig op Chemelot, met BioMCN in Delfzijl en in Rotterdam met de OCI Terminal Europoort voor ammoniak. OCI Global is de derde producent van stikstofmeststof ter wereld, de nummer vijf in methanol en de nummer één in biomethanol.