Om producten te kunnen maken, heb je grondstoffen nodig. Maar die zijn soms schaars of duur om in te kopen. Een circulaire economie waarbij grondstoffen hergebruikt worden, is de toekomst. Een van de manieren om daar te komen is gebruik te maken van de strategieën uit de R-ladder. Op deze ladder staan zes treden die bedrijven kunnen helpen bij het zetten van circulaire stappen. Hoe hoger op de ladder, hoe meer er bespaard kan worden op de inkoop van grondstoffen.

Een van die circulaire stappen is remanufacturing, het opnieuw gebruiken van bestaand materiaal in een productieproces. FUJIFILM Manufacturing Europe B.V. in Tilburg doet dat. Eerder dit jaar werd het Circular Manufacturing Center geopend, een productiecentrum waar gebruikte tonercartridges worden verzameld, gedemonteerd, schoongemaakt, geïnspecteerd en daarna gereviseerd en gevuld om als nieuwe tonercartridge op de Europese markt te komen. Alle door FUJIFILM Manufacturing Europe gebruikte elektriciteit wordt bovendien opgewekt door vijf windturbines op eigen terrein, aangevuld met honderd procent duurzaam opgewekte stroom van het elektriciteitsnetwerk. Daarmee is het elektriciteitsgebruik van het nieuwe Circular Manufacturing Center CO₂-neutraal.

Hoe zijn de plannen voor remanufacturing van tonercartridges op deze locatie ontstaan?

Albert: “We zijn een productiebedrijf voor FUJIFILM Holdings Corporation en produceren op deze locatie verschillende producten voor diverse business units van Fujifilm wereldwijd. Naast fotopapier, membranen en filters voor gas- of waterzuivering, produceren we in Tilburg ook celkweekmedia voor de gezondheidszorg. We zijn altijd bezig met de vraag hoe we nog meer waarde kunnen toevoegen aan het bedrijf. Waar kunnen we uitbreiden, waar liggen kansen of hoe kunnen we kansen beter benutten? Zo kwam een jaar of twee geleden de vraag of remanufacturing iets voor ons zou zijn.”

Uit welke hoek kwam die vraag?

“Die vraag kwam van FUJIFILM Business Innovation Xerox, een business unit binnen het bedrijf waar ik nog nooit eerder contact mee had gehad. Deze business unit is ontstaan uit een samenwerkingsalliantie tussen Xerox, uitvinder van de xerografie, en Fujifilm en inmiddels voor honderd procent eigendom van FUJIFILM Holdings Corporation. Zij wilden in Europa gaan herfabriceren en vroegen ons of wij dat wilden doen. In eerste instantie was ik huiverig. Recyclen bijvoorbeeld, dat zag ik eerst vooral als een manier om zo goed mogelijk van je afval af te komen. Toen ben ik naar Japan gegaan om met eigen ogen te bekijken hoe ze het daar doen en daar vielen me wel een paar dingen op. Er is ontzettend veel materiaal, zoals kunststoffen, dat je kunt hergebruiken. Als je het goed aanpakt, voorkom je heel veel afval. Dat is niet alleen waardevol voor ons bedrijf, het heeft ook een maatschappelijke waarde. Met remanufacturing in Europa kunnen wij echt bijdragen aan de doelstellingen van ons bedrijf, dat was ook de omslag om het te gaan doen. Je ziet bovendien dat een bepaald percentage hergebruik van materialen steeds vaker een vereiste is bij nieuwe contracten, mede ook omdat de Europese Unie hergebruik goed stimuleert.”

Is de productie van een nieuwe tonercartridge hetzelfde als die van een gereviseerde?

“Remanufacturing van een tonercartridge is moeilijker dan de productie van een nieuwe en dat komt vooral omdat onderdelen die je hergebruikt minder constant van kwaliteit zijn dan volledig nieuw geproduceerde onderdelen. Als je het makkelijk wil doen, maak je alleen maar nieuwe cartridges. Een gereviseerde cartridge heeft meerwaarde, omdat je een heleboel afval voorkomt.”

Kunnen alle onderdelen opnieuw gebruikt worden voor een gereviseerde tonercartridge?

“Misschien goed om de twee begrippen even te duiden. Remanufacturing is het weer in nieuwe staat brengen van een product, recycling is de  grondstoffen nog een tweede kans geven. Wij kunnen niet alles hergebruiken in de tonercartridge. Sommige onderdelen van de tonercartridge zijn te vaak gebruikt en hebben daardoor schade. Die materialen gaan naar een recyclingbedrijf. Het plastic wordt gechrushed tot granulaat. Koper, aluminium en enkele andere metalen worden eruit gehaald en die materialen krijgen een andere toepassing. We kunnen een tonercartridge op dit moment maar drie keer reviseren. Daarna is er te veel schade of verontreiniging. Onze volgende doelstelling is om die hergebruik-levenscyclus op te rekken naar vier of zelfs vijf keer.”

Hoe zit het met de kosten?

“Het is nu zo dat een gereviseerde tonercartridge hier duurder is om te maken. In Japan zijn ze al verder, daar is de prijs ongeveer gelijk. Onze ambitie is om gereviseerde tonercartridges in de toekomst goedkoper te maken dan nieuwe. De drijfveer is nu vooral ingegeven door duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid.”

Vaker opnieuw gebruiken, lagere productiekosten: was is de stap daarna?

“Na remanufacturing van consumables zou het reviseren van onderdelen van printers of zelfs hele printers de volgende stap kunnen zijn. In Japan doen ze dat al en ik ben er onlangs nog geweest om dat te bekijken. Fascinerend om te zien wat er allemaal kan op dat gebied.”

Wat zijn eigenlijk de specifieke uitdagingen bij de productie van gereviseerde tonercartridges?

“Toen de vraag kwam om tonercartridges te gaan reviseren, ben ik gaan kijken bij recyclingbedrijven en aanverwante industrieën. Wat we al goed doen, is het inzamelen van materialen en de bewustwording dat we die materialen meer moeten hergebruiken. Maar ik ben een man van de productie en kijk dus ook naar de productievloer. Remanufacturing  brengt heel vaak vervuiling met zich mee, hoe worden medewerkers en de omgeving daartegen beschermd? Hoe maken we de werkomstandigheden veilig en gezond, dat was wel een zorg die ik had. Bij het uit elkaar halen van een cartridge komt tonerpoeder vrij en dat is, in een bepaalde samenstelling, ontvlambaar en explosiegevaarlijk. We hebben de installatie conform de Europese richtlijnen ontworpen en voldoen aan alle ATEX-regels. De mensen hoeven hier ook niet met mondkapjes op te werken. In het Circular Manufacturing Center werken we met een Laminar Airflow Booth-systeem (LAF), waarmee gevaarlijke stoffen worden afgevoerd via een afzuigsysteem. Je kunt het een beetje vergelijken met de zuurkast op een laboratorium.”

“Een ander punt was het kwaliteitsaspect. In een gewoon productieproces met nieuwe onderdelen doe je steekproefsgewijs een controle om de volledige batch te beoordelen. Hier begint een medewerker met het demonteren van een tonercartridge en tegelijkertijd wordt de controle gedaan. Niet alle tonercartridges zijn nog goed genoeg om te reviseren en opnieuw te vullen.”

“Een derde punt was het feit dat we nog niet in grote aantallen kunnen remanufacturen, dus het is handwerk. Repeterend handwerk, kan ik daar mensen voor vinden? En hoe kan ik die, behalve een veilige, ook een prettige werkomgeving bieden? Efficiënt werken zit in onze genen en vanuit Japan wordt sterk gestuurd op de principes van Lean. Maar handmatige en repeterende werkzaamheden zijn wezenlijk anders dan het aansturen en bewaken van geautomatiseerde processen. Ook daar hebben we goed naar gekeken bij het inrichten van het Circular Manufacturing Center.”

Hoe groot was de investering in het Circular Manufacturing Center en wordt er al geld mee verdiend?

“De vraag naar de investeringskosten kreeg ik ook bij de opening, maar daar geef ik geen antwoord op. Het is een behoorlijke investering, laten we het daar op houden. In het begin zal de output ook nog niet enorm zijn, dus winstgevend is het nog niet. Wat belangrijker is voor ons, is dat remanufacturing een onderdeel van onze bedrijfsvoering is en daarmee een investering voor een duurzame en circulaire toekomst. Daar komt onze drive uit voort.”

Zero waste en hergebruik

Sinds 1995 heeft Fujifilm een recyclingbeleid dat streeft naar zero waste en het stimuleren van hergebruik van grondstoffen. Dat houdt in dat gebruikte apparatuur en producten van klanten worden verzameld, hergebruikt en gerecycled. In deze circulaire opzet worden alle stadia van de levenscyclus van producten onderzocht, van planning tot ontwikkeling en productie, totdat het afval wordt.