De chemiesector in Nederland is qua omzet de vierde van Europa en de tiende wereldwijd. Deze - voor de Nederlandse economie - essentiële basisindustrie is met € 87 miljard omzet per jaar goed voor 18 procent van de export en biedt werkgelegenheid aan 45.000 mensen. De overgrote meerderheid van die banen wordt ingevuld door mannen, slechts twintig procent is vrouw. Drie van hen, Marijke Tigchelaar (44) , Leonora Koers (47) en Rosalie Oosterhuis (26), vertellen over hun werk als (proces-)operator bij Nobian.

Chloor

Voor diverse bedrijven op het Chemie Park Delfzijl vormt chloor een belangrijke hulpgrondstof. Het Membraan-Elektrolysebedrijf (MEB) van Nobian produceert en levert dat. Marijke Tigchelaar werkt er sinds een half jaar. “Ik ben aangenomen als eerste operator, maar ben nu nog in opleiding. Het is gebruikelijk dat je eerst alle onderdelen van het vakgebied leert kennen voordat je ook echt als operator aan de slag gaat.” Dat werk is het in- en afstellen en bedienen van de productielijnen, het bewaken van de voortgang van het productieproces waarbij er gelet wordt op het naleven van bedrijfs-, veiligheids- en milieunormen, storingen oplossen en verbeteringen aandragen.

Zout

Nobian produceert zout, essentiële chemicaliën en energie voor industrieën: van bouw en schoonmaak tot farmaceutische producten en waterbehandeling. Het bedrijf heeft productielocaties in Duitsland, Denemarken en Nederland, waaronder Farmsum waar Leonora en Rosalie werkzaam zijn. Leonora Koers volgde net als Marijke een studietraject bij Nobian waar ze nu drieënhalf jaar werkt. “Ik ben sinds een jaar ‘student af’ en inmiddels tweede operator bij de zoutfabrieken. Ik signaleer storingen, reageer daarop om het proces door te laten lopen en zorg zo voor het waarborgen van de kwaliteit en veiligheid van de fabriek.” Rosalie Oosterhuis is tweede procesoperator bij Nobian waar ze drieënhalf jaar geleden in dienst kwam.  “Ik ben binnengekomen als stagiaire en heb hier vervolgens ook mijn eindstage gedaan. Dat beviel goed, want ik ben gelijk gebleven. Daarna heb ik nog een intern studietraject gedaan.”

De keuze voor chemie

Marijke omschrijft zichzelf als een zeer gemotiveerde en enthousiaste operator met een grote affiniteit voor techniek. Marijke: “Ik heb onder andere achttien jaar bij een mechanisch bedrijf gewerkt. Daarna wilde ik een andere weg inslaan. Het had ook iets met energie of bioplastics kunnen zijn, maar het werd uiteindelijk de chemie.”

Leonora heeft ook een technische achtergrond. Ze studeerde mts bouwkunde en deed een grafische opleiding waar ze haar creatieve kant in kwijt kon. Toch bleef de industrie het meest aan haar trekken. “Mijn vader werkte ook bij Nobian, dus ik kreeg deze sector van huis uit al mee. Hiervoor had ik een logistieke functie bij een grote kolencentrale, maar ik wilde echt de proceskant op, daar lag gewoon mijn interesse.”

Voordat Rosalie bij Nobian kwam werken, zat ze in de autospuiterij. “Ik heb daar ook een opleiding voor gevolgd en het was leuk werk hoor, maar ik zag mezelf dat niet jaren achter elkaar doen. Veel vrienden van mij zijn procesoperator en als ik hen hoorde praten over hun werk, dacht ik: dat lijkt mij geweldig! En dat is het ook, geen dag is hetzelfde.”

Dat laatste blijkt wel als ze alle drie benadrukken dat ze veel afwisseling en diversiteit in hun werk hebben. De ene dag houden ze in de controlekamer alles in de gaten op grote computerschermen, in een andere shift lopen ze mee op de zuivering en zijn ze veel buiten of in de fabriek. Elke twee dagen hebben ze een andere ploegendienst met andere werkzaamheden.

Meer vrouwen

Van de 1.600 medewerkers bij Nobian is ongeveer vijftien procent vrouw, maar dat aantal ziet het bedrijf graag stijgen. “Het belangrijkste is dat je affiniteit met de techniek hebt. De rest kun je leren”, aldus Leonora. Marijke vult haar aan: “Het is best hard werken en je moet ook niet bang zijn om soms vieze handen te krijgen. Wat dat betreft is het mouwen opstropen en aanpakken.” Maar ze relativeert dat beeld snel: “Werken in de zorg kan ook heel zwaar zijn.” Ze wil er maar mee zeggen dat je je daar niet door moet laten afschrikken om als vrouw in de chemiesector te gaan werken. Rosalie: “Ik kwam bij Nobian binnen op een open dag en kreeg een rondleiding. Al snel gaf ik aan dat ik interesse had, maar de eerste reacties waren toch ‘Wat komt zij hier nou doen?’. Gelukkig veranderde dat heel snel toen ik hier kwam werken.”

Dat beeld herkent Leonora van haar opleiding. “Toen ik mts bouwkunde ging studeren, zat er nog een ander meisje in onze klas. Over de hele opleiding zaten toen geloof ik maar drie meisjes. Tijdens mijn studie liep ik stage bij een aluminiumfabriek en daar mocht ik toen niet alleen over het terrein lopen. Dat ervaar ik hier bij Nobian gelukkig heel anders, anders zou ik mijn werk ook niet kunnen doen.”

Ook Marijke is het gewend om in een ‘mannenwereld’ te werken. “Dat was al zo tijdens mijn opleiding mts proces- en milieutechniek. Ik denk dat dat gaat veranderen als meer meisjes kiezen voor techniek en in de industrie komen werken.” Het zou zeker helpen als bedrijven hun deuren vaker opengooien, zo benadrukt Leonora: “Mijn kinderen vragen wat ik hier nou precies doe. Dat leg ik ze uit, maar nog beter is het als mensen gewoon komen kijken. Dan wordt de interesse voor onze sector vanzelf groter.”

Drie vrouwen in de chemie, wat maakt ze trots? Rosalie: “Toen ik hier net kwam werken durfde ik niet veel te zeggen. Alles was nieuw, ik was jong en ook nog eens vrouw. Ik ben er trots op dat ik nu van me af durf te bijten als dat nodig is. Ik heb mezelf ontplooid tot iemand die niet op haar mondje gevallen is.” Leonora kijkt met voldoening terug op het studietraject dat ze afgelegd heeft. “Ik heb in twee jaar tijd de opleiding afgerond. Studeren, een baan en een gezin, dat is best een zware combinatie en het heeft wel wat inspanning gekost. Ja, ik vind het knap van mezelf dat het me gelukt is.” Marijke herkent zich in het antwoord van Rosalie: “Ik ben er trots op dat ik als vrouw werkzaam ben in een sector die nog steeds een ’mannenwereld’ is. Ik zeg waar het op staat en dat wordt bij Nobian door iedereen geaccepteerd.”

Iets anders dan chemie?

Ze zitten allemaal goed op hun plek bij Nobian en willen dit werk nog lang blijven doen. Maar als ze nou toch iets buiten de chemie moeten kiezen? Marijke: “Ik ben gek op lekker eten en koken, dus dan zou ik een delicatessenzaak beginnen.” Marijke woont samen en is privé druk met de verbouwing van haar huis. Die verbouwing heeft geen opleverdatum, het komt zoals het komt.

Leonora: “Ik zou misschien wel een tijdje naar het buitenland willen om mensen te helpen. Met bouwprojecten bijvoorbeeld, dan komt mijn opleiding weer goed van pas.” Leonora is getrouwd en moeder van twee kinderen. Haar dochter van 23 heeft ook een technische opleiding gevolgd.

Rosalie: “Ik zou sowieso heel veel gaan reizen. En meer sporten, dat vind ik echt fantastisch om te doen.” Rosalie is gek op krachttraining en dus vaak in het krachthonk te vinden. Ze woont samen met haar vriend. Behalve het reizen delen zij ook hun passie voor auto’s en motoren.