De toekomst van circulair polyurethaan

Als Ronald Udo, managing director van PLIXXENT, vanuit zijn kantoor in het Groningse Foxhol naar rechts kijkt, ziet hij het industriële erfgoed van aardappelzetmeelverwerker Avebe. Oversteken kan via een drijvend bruggetje dat vernoemd is naar zijn vader die ruim veertig jaar bij de rechtsvoorgangers van PLIXXENT heeft gewerkt. Hier komen verleden, heden en toekomst van polyurethaan bij elkaar.

Tekst: Ingeborg Abendanon
Beeld: Jeroen van Kooten
Gepubliceerd: 29.05.2024

PLIXXENT is gespecialiseerd in polyurethaan (PU of PUR) waarvan de belangrijkste grondstof in eigen huis wordt geproduceerd. Polyurethaan ontstaat uit een chemische reactie tussen twee componenten: isocyanaat en polyol. Ronald: “Ik vergelijk het weleens met soep. Isocyanaten zijn als water in de soep. Het smaakt nergens naar, maar het is wel de drager van de chemie. Wij maken hier de polyolen, de smaakmakers van de soep. En met die polyolen kunnen we precies bepalen welk type PUR er gemaakt moet worden.”

‘Het is mijn opdracht om ervoor te zorgen dat PLIXXENT hier in deze regio kan en mag blijven’

De PLIXXENT-vestiging in Foxhol richt zich met name op het harde purschuim dat primair gebruikt wordt als isolatiemateriaal in huizen en gebouwen en vanwege haar eigenschappen ook voor grondstabilisatie (bijvoorbeeld het liften van gebouwen). Het bedrijf ontstond toen vier Europese polyurethaanspecialisten in november 2019 hun krachten bundelden als grootste zelfstandige, onafhankelijk systeemhuis. Er werken 320 mensen. Productievestigingen, door PLIXXENT aangeduid als systeemhuizen, zijn er in Italië, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Duitsland, Spanje, België en Nederland. Daarnaast zijn er nog verkooplocaties in Polen, Zweden, Italië, Griekenland, Frankrijk, Finland, Tsjechië en Letland. Een internationaal opererend bedrijf dat ooit begon met ’s werelds eerste landbouwindustrieel afkomstig uit Nederland: Willem Albert Scholten. Deze Scholten begon rond 1837 als 17-jarige met de fabricage van aardappelmeel. Aanvankelijk bij een oom in Tonden (Gelderland), maar in 1841 streek hij neer in Foxhol waar hij in 1842 een aardappelmeelfabriek in bedrijf nam.

Rottende aardappels

Ronald: “Willem Albert Scholten was in zijn tijd al een echte multinational. Hij had fabrieken in binnen- en buitenland. Als ondernemer wilde hij de opbrengst van zijn aardappelen tot op de laatste cent benutten en hij verdiepte zich daarom in de vraag wat je nog kon doen met aardappelen die gaan rotten en niet meer geschikt zijn om te verwerken tot aardappelzetmeel. Hij ontdekte dat bij het rottingsproces alcohol vrijkwam en dat zo’n alcoholgroep (OH-groep, red.) een grondstof kon zijn voor polyolen die weer grondstof zijn voor polyurethaan. Een interessante markt waarvoor hij de WA Scholten Chemische Fabrieken oprichtte, later omgedoopt tot Resina Chemie. Polyurethaan kent ook vandaag de dag nog enorm veel toepassingen. Van de stoel waarop we zitten, het matras waar we op slapen, de koelkast die we isoleren tot en met de bril, de sportschoenen en de kleding die we dragen. Maar polyurethaan wordt ook gebruikt voor isolatie, sportvoorzieningen zoals klimstenen op een klimwand en de atletiekbaan. In de automotive wordt het gebruikt voor spoilers, stuurwielen en het dashboard en ook in de medische sector wordt polyurethaan gebruikt, bijvoorbeeld in de draden van pacemakers.“

Ronald voor de brug, een praamboot, die vernoemd werd naar zijn vader.

Het harde purschuim van PLIXXENT wordt onder andere gebruikt voor verschillende vloer-, muur-, dak- en plafondisolatie en daarin schuilt het geheim van de smid. Er zijn genoeg leveranciers die wel een mix van isocyanaten en polyolen aanbieden, maar die zelf niet de samenstelling van de polyol kunnen aanpassen aan de omstandigheden. “En dat kunnen wij dus wel. Binnen PLIXXENT zijn wij een van de twee locaties met een eigen chemische reactor in huis. We kunnen hier altijd het gewenste purschuim maken dat nodig is voor wisselende omstandigheden, met een constante functionaliteit en kwaliteit. Het isoleren van een jaren zestigwoning is wezenlijk anders als je het vergelijkt met hoe de huizen nu gebouwd worden. En we komen spouwmuren van zes, twaalf en achttien centimeter tegen. Als een verkeerde samenstelling purschuim in een ruimte van twaalf centimeter gaat uitzetten naar achttien centimeter, dan kun je wel bedenken wat er fout gaat. Of purschuim waar te veel lucht in zit, dan gaat de isolatiewaarde omlaag.”

Circulaire PUR

De constante kwaliteit van het purschuim van PLIXXENT heeft een lange levensduur. Dat is mooi, maar het stelde het bedrijf wel voor een uitdaging: hoe kunnen we gebruikt purschuim opnieuw inzetten? Ronald: “Polyurethaan zit honderd jaar in een huis, maar kun je dat schuim weer terugbrengen naar de oorspronkelijke isocyanaten en polyolen? Eigenlijk kan dat niet. Althans, zo heb ik het geleerd op de middelbare school. Mijn leraar legde me ooit het verschil uit tussen natuur- en scheikunde. Natuurkunde is omkeerbaar. Je kunt het licht aan- en weer uitzetten. Scheikunde is een onomkeerbaar proces. Als je hout verbrandt, krijg je as en daar kun je geen hout meer van maken. Dat geldt ook voor polyurethaan. Samen met kennispartners zoals het Deens Instituut voor Technologie en de Aarhus University zijn we er echter in geslaagd om deze uitdaging op te lossen met het PURfection-researchinnovatieproject en daarmee het chemische proces toch omkeerbaar te maken en de oorspronkelijke isocyanaat en polyol weer uit elkaar te halen. Dat betekent dat we de polyol opnieuw in het productieproces kunnen brengen. Hoe mooi is het dat wij in het PURfection-proces nu stappen kunnen zetten in het verduurzamen van polyurethaan en het circulair maken van ons product. Ik word daar ontzettend blij van. De samenwerking met kennisinstellingen is daarbij ontzettend belangrijk. Ook in Nederland werken we nauw samen met bijvoorbeeld de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool. We hebben een laboratorium op het Science Park Groningen waar een van onze medewerkers werkt en waar fundamenteel onderzoek gedaan wordt. Maar innovatie komt ook voort uit onze organisatiestructuur. De systeemhuizen van PLIXXENT werken intensief samen, waardoor we van elkaar leren en profiteren. Tegelijkertijd zijn we ‘klein’ genoeg om snel stappen te zetten die nodig zijn voor specifieke klantwensen in een land.”

‘Hoe mooi is het dat wij met nieuwe technieken en innovatie stappen kunnen zetten in het verduurzamen van polyurethaan en het circulair maken van ons product’

PUre3 Solutions

De duurzame en circulaire route die Ronald beschrijft, is binnen PLIXXENT opgezet onder de naam PUre3 Solutions. Binnen dit programma wordt een nieuwe reeks polyurethaansystemen geproduceerd waarbij tot 94 procent hergebruikte, gerecyclede en/of hernieuwbare grondstoffen gebruikt worden. Het programma heeft drie doelen. De hoeveelheid fossiele grondstoffen verminderen door hernieuwbare, natuurlijke grondstoffen te gebruiken, bijvoorbeeld door polyolen uit planten te produceren en door ISCC+ gecertificeerde massabalanssystemen aan te bieden. Het hergebruiken van gerecyclede materialen voor de productie van PUre3-oplossingen om afval te minimaliseren. En als derde, de samenwerking met industriële partners en onderzoeksinstituten om economische oplossingen te ontwikkelen die oude PU terugbrengen naar hun chemische beginpunt, zodat ze volledig recyclebaar worden.

Toekomst

“Als ik naar de toekomst van PLIXXENT kijk, dan zie ik een circulair en duurzaam bedrijf. We hebben daar veel geld geïnvesteerd en dat gaat hopelijk zijn vruchten afwerpen. Maar ik heb ook een persoonlijk doel. Mijn vader werkte hier, ik ben hier geboren. Iemand zei me laatst: ‘Je bent een van ons’. En zo voel ik dat ook. Het is mijn opdracht om ervoor te zorgen dat PLIXXENT hier in deze regio kan en mag blijven als een veilige, maatschappelijk bewust opererende onderneming. Dat wil ik graag nalaten.”


Een druppel champagne

De drijvende brug die in het water tussen het kantoor van PLIXXENT en het chemiepark waar de PLIXXENT-fabriek ligt, is eigenlijk een boot, een zogenaamde aardappelpraam, waarmee de boeren hun aardappelen over water naar de fabriek vervoerden. Henk, de vader van Ronald, werkte bij wat toen nog Resina Chemie heette en hij was onder andere belast met het onderhoud van de boot. Toen die scheef kwam te liggen, werd de reden ervan al snel ontdekt op een scheepswerf. De bodem was volledig verrot en viel er bijna uit.

Er moest dus een nieuwe brug komen. Volgens een collega van Henk leek de oude praam een beetje op een U-boot en uit gekkigheid werd besloten om de nieuwe drijvende brug te vernoemen naar Henk. De UDO II werd officieel gedoopt met een fles champagne. Een druppel maar voor de doop, want de rest van de fles werd opgedronken door Henk en zijn collega’s.


Lidmaatschap VNCI

Eigenlijk was de vraag meer ‘Waarom zijn we nog géén lid?”, als Ronald uitlegt waarom PLIXXENT aangesloten is bij de VNCI. “Weten wat er speelt in de sector, begint met je erbij aansluiten en dan ook daadwerkelijk actief worden binnen de vereniging. Ik zit nu in de MKB Beleidsgroep van de VNCI.  Zonder chemie kunnen we niet en dat verhaal moeten we als sector veel meer vertellen. We gedragen ons nog te vaak als ‘Calimero’. Daar moeten we eens mee ophouden.”


PLIXXENT is lid van de VNCI. Maak kennis met onze leden.