“De komende vijf jaar zijn cruciaal voor het voortbestaan van chemiebedrijven in Nederland. Er moet meer aandacht komen voor het belang van een eigen chemische industrie", aldus VNCI-voorzitter Nienke Homan bij de lancering van de VNCI-strategie Sterke industrie voor een sterk Nederland | Het tij keren voor de producten van morgen.

Chemiebedrijven in Nederland staan voor de grootste transformatie uit hun geschiedenis. Het is erop of eronder. Zonder grote investeringen gaat de industrie niet overleven. Homan: “Je merkt aan alle signalen dat er terugtrekkende bewegingen zijn. Daar maak ik me grote zorgen over. We kennen de voorbeelden uit Duitsland. Maar ook in Nederland kijken onze leden scherp of ze in Nederland kunnen blijven produceren. Grote projecten worden uitgesteld, fabrieken worden stilgelegd en we zien ook aankondigingen van mogelijke ontslagen in Nederland voorbijkomen.” Recent publiceerde Cluster 6 de Landelijke Cluster Energie Strategie, met de boodschap dat driekwart van de verduurzamingsprojecten in de regionale industrie niet vóór 2030 kan worden gerealiseerd. 

Knelpunten en dilemma’s 

De nieuwe strategie van de VNCI geeft een duidelijk beeld van de knelpunten en dilemma’s waar de sector voor staat. Homan: “Het unieke aan deze strategie is – en dat zie je duidelijk terug in de dilemma’s – dat we écht het gesprek aangegaan zijn met mensen binnen en buiten de sector: overheid, de Maatschappelijke Adviesraad van de VNCI, wetenschap, ngo’s en andere industrieën. Zij hebben ons aangemoedigd om eerlijk te zijn over wat kan, en ook over wat niet kan.”

Om de klimaatdoelen voor 2050 te halen moet er veel gebeuren. Niet afzonderlijk, maar als geheel. Van maakindustrie, overheid, consument tot de afval- en recyclingindustrie. Het geeft Nederland ook een kans om gezamenlijk het tij te keren voor de producten van morgen. “Onze prioriteit is en blijft immers, en nu citeer ik even uit de strategie, het ontwikkelen van veilige en duurzame producten, in balans met de omgeving. Waarbij we meer en meer overstappen op alternatieve energie en grondstoffen. Zodat we een krachtige en innovatieve chemische industrie hebben.”  

Industriebeleid 

De sector wordt geconfronteerd met een storm aan uitdagingen: hoge energiekosten, ontoereikende infrastructuur, moeizame wet- en regelgevingsprocessen en toenemende concurrentie vanuit China, Amerika en het Midden-Oosten. Er is nu actie nodig om de sector overeind te horen. Homan:” Ik ben blij dat de Europese Commissie een eerste stap zet naar actief industriebeleid. Europa moet weer concurrerend worden. Dat betekent dat de energiekosten omlaag moeten en dat de benodigde infrastructuur voor de energietransitie versneld aangelegd moet worden. Deze oproep doen wij ook in onze strategie. Ik verwacht ook dat dit geluid meer aandacht krijgt van de Haagse politiek.” De strategie benadrukt dat industriebeleid nodig is, zodat bedrijven weer kunnen investeren in Nederland. “Gebeurt dat niet, dan worden we als land nog afhankelijker van het buitenland en dat is ook niet goed voor onze weerbaarheid”, aldus Homan. 

Investeringen 

Het is tijd om het tij te keren en te bouwen aan de producten van morgen. Het halen van de klimaatdoelen en de opbouw van een circulaire economie vragen om forse investeringen. “Deze investeringen komen echter niet vanzelfsprekend naar Nederland. Het ontbreekt aan een helder toekomstperspectief, mede door het gebrek aan vraag naar duurzame producten. Voorop staat dat chemiebedrijven onmisbaar zijn voor onze dagelijkse producten, innovatieve materialen en het ontwikkelen van een circulaire samenleving. De transformatie van onze sector biedt enorme kansen, maar daarvoor moet de sector wel concurrerend zijn.” 

Belang van een eigen industrie 

“Met een duurzame chemische industrie staat Nederland sterk in een onrustige wereld, dit staat zelfs in de titel van de strategie” zegt Homan. De chemie staat aan de basis de economie, 95 procent van alle andere industrieën krijgt grondstoffen uit de chemie geleverd. "Heel veel ketens zijn dus afhankelijk van de chemie en met die ketens willen we samenwerken om de producten van morgen safe and sustainable by design te ontwikkelen.” 

In de chemie in Nederland werken zo’n 45.000 mensen in goedbetaalde banen, bij grote en kleine bedrijven, startups en scale-ups. De chemie biedt werk aan ingenieursbureaus, banken en adviesbureaus, maar ook aan de aannemer en de bakker om de hoek. Door samenwerking met universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen behoort de Nederlandse chemie én de wetenschap tot de wereldtop. Homan: “Een sterke basischemie is kortom van groot belang voor het behoud van de innovatiekracht van de Nederlandse maak-, diensten-, en kenniseconomie. En zoals ook in de strategie staat geschreven: zonder (eigen) chemie geen circulaire economie.”