Mede door de klimaatopwarming wordt drinkwater in de toekomst schaarser, en dus duurder. Om daarop voorbereid te zijn, is het belangrijk dat bedrijven nu al kijken waar ze het gebruik van drinkwater in hun processen kunnen besparen. In de fabrieken van Aspen Oss en BioChem Oss, waar 650 medewerkers dagelijks Active Pharmaceutical Ingredients (API’s) produceren, de werkzame stoffen in medicijnen, is dit al voor een groot deel gebeurd.

“We zijn begonnen met het laaghangend fruit”, vertelt Joris Gilberts, sustainability manager bij Aspen Oss. “Het belangrijkste waar we de afgelopen tijd mee bezig zijn geweest, is het terugbrengen van onze verspilling, de waste, zoals dat heet. Dat was een combinatie van een gestructureerde aanpak en het stimuleren van ideeën van de mensen op de werkvloer.”

Demiwater

Aspen Oss heeft een complexe watercyclus. Het drinkwater wordt eerst vanuit de breektank (die zorgt voor een fysieke scheiding tussen het leidingwaternet en het reinigingssysteem) naar de waterontharders geleid. Vervolgens wordt het ontharde water gedemineraliseerd door twee verschillende demiwater-skids: de ene skid voedt de stoomproductie en de andere produceert demiwater voor de processen. Ongebruikt demiwater werd voorheen aan het einde van de waterketen geloosd, zo’n zes à zeven kubieke meter water per uur. Verspild, zou je kunnen zeggen. “We zijn dat water zoveel mogelijk gaan terugvoeren naar de voeding van de demiwater-skids”, vertelt Raymond Wilhelm, field asset engineer watersystems bij Aspen Oss. “Die demiwater-opwekkers gingen daardoor betere reject, het afvalwater van het zuiveringsproces, produceren. Dat zijn we nuttiger en efficiënter gaan inzetten in andere waterbehandelingssystemen. Het is een nogal gedetailleerd verhaal, maar het komt erop neer dat je op deze manier de systemen ontlast door hergebruik van een goede kwaliteit water, waardoor ze beter afvalwater gaan produceren, waarmee je weer andere installaties kan voeden. Hierdoor bespaar je uiteindelijk water, en hoef je ook minder te lozen.”

“En doordat de demiwater-skids nu voedingswater van een beter kwaliteit krijgen, gaan de membranen in de skid, een relatief kostbaar onderdeel, langer mee en hoef je ze minder vaak te vervangen. Dit soort financiële voordelen kan ook helpen om bepaalde ingrepen naar het management toe te beargumenteren.”

Koeltorens

Ook in de koeltorens is het gelukt om minder water te gebruiken. Gilberts: “Het productievolume op onze locatie Moleneind is in het verleden veel groter geweest. Behalve dat de locatie ooit is opgesplitst tussen Aspen, Pivot Park en Organon, hebben wij in het verleden een aantal fabrieksgebouwen gesloten of de productie veranderd. Daarmee is ook de koelwaterbehoefte gewijzigd. We hebben daarom gekeken of de oorspronkelijke utiliteit nog wel past. Of de flow aangepast moet worden of dat we naar andere temperaturen kunnen.”

In een koeltoren wordt water in contact gebracht met lucht, waarbij een deel van het water verdampt en de rest wordt afgekoeld. “Als je daar heel veel water doorheen pompt, verdamp je ook veel water, puur door het contact met de buitenlucht”, vertelt Wouter Nieboer, utilities operations lead bij Aspen Oss. “Door minder water rond te pompen, verdamp je minder water. Je wilt de koeltoren alleen gebruiken voor afkoeling. Als je - laten we zeggen - zeshonderd kuub rondpompt en maar vierhonderd nodig hebt, ga je kijken hoe je het kun inregelen dat je nog maar vierhonderd rondpompt. Een bijkomend voordeel is dat je ook energetisch een aardige slag slaat, omdat je minder energie nodig hebt. We besparen dus op elektra, en ook op onderdelen en onderhoud, en dat is uiteindelijk ook weer een financieel voordeel. Een ander bijkomend, milieutechnisch voordeel is dat het gebruik van additieven, zoals biociden en anti-corrosiemiddelen, is verminderd.”

Eigenaarschap

Ook in de productieprocessen is water bespaard. Gilberts: “In een van onze processen zit een was-stap van een kolom waarbij veel water gebruikt wordt. Maar de procedure was niet gestandaardiseerd: de ene operator deed het met tienduizend liter water en de andere met twintigduizend liter water. Beide waren goed, maar wie had gelijk? Daar heeft een engineer met een team goed naar gekeken en het gebruik gestandaardiseerd, zodat iedereen het nu op dezelfde manier doet. We hebben de uitschieters eruit weten te halen en daarmee besparen we zo’n zes- tot zevenduizend kuub drinkwater per jaar.”

Leendert Vlaardingerbroek, FM engineer utilities Aspen Oss, voegt eraan toe: “Het hoeft niet altijd moeilijk te zijn. Het is soms ook een kwestie van gezond boerenverstand. In ons ketelhuis bijvoorbeeld bevond zich hemelsbreed slechts een halve meter van de afvoer van schoon demiwater naar het riool een goede mogelijkheid om het terug te voeren naar een watersysteem. Het vergt natuurlijk wel betrokkenheid en eigenaarschap van de medewerkers om zoiets te zien.”

Al met al is er vorig jaar vijftigduizend kubieke meter water bespaard. “Daarvan is ongeveer de helft gerealiseerd door het zoveel mogelijk sluiten van de loops bij de demiwater-skids en met het efficiënter maken van het koelsysteem”, aldus Gilberts. In totaal is het drinkwaterverbruik de afgelopen vijf jaar door alle ingrepen met maar liefst veertig procent teruggebracht. “Dat is best veel, zeker als je kijkt naar de doelstelling van twintig procent voor zakelijke gebruikers in het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing” (doelstelling voor 2035 ten opzichte van 2016-2019 – red.). Vorig jaar lag het drinkwatergebruik op ongeveer 250.000 kubieke meter.

Hooghangend fruit

Maar Aspen is nog niet klaar. Naast het laaghangende fruit valt er ook nog wat hooghangend fruit te plukken, zoals gebruik van grijs water of andere alternatieve waterkwaliteit in utilities. Nieboer: “Dat vergt nogal wat technisch uitdenkwerk en investeringen in infrastructuur.” Verder wordt er ook buiten de fabrieksgrenzen gekeken. Gilberts: “We zijn nu met onze buren aan het kijken of we de loop op het hele industrieterrein hier zoveel mogelijk kunnen sluiten. Het project 'Circulair Water Oss' van Brabant Water en Grote Oogst (samenwerking tussen bedrijven op twaalf bedrijfsterreinen, waaronder Moleneind in Oss, waar Aspen Oss en BioChem Oss onderdeel van zijn, -red.) en de gemeente is hier een voorbeeld van.”

Gilberts zou chemiebedrijven die ook hun drinkwatergebruik willen verminderen aanraden om allereerst te kijken naar de verspilling, omdat daar het snelst goede resultaten geboekt kunnen worden. Nieboer: “En gebruik het water waar je het voor nodig hebt en op het kwaliteitsniveau waarvoor je het nodig hebt. En kijk of alle installaties nog wel nodig zijn. Vraag je af of de huidige capaciteit nog wel past bij je behoefte. Niet onbelangrijk daarbij is dat je je processen goed kent.”

Wilhelm vult aan: “Purified water van 0,05 microsiemens maken kost veel energie. Demiwater is een factor tien duurder dan gewoon drinkwater. Het is dus zonde als je het daarna als spoelwater of stadswater of als een andere eenvoudige toeppassing gebruikt. Probeer het voor een hoogwaardiger toepassing te hergebruiken. Dat is bij veel andere bedrijven waarschijnlijk ook haalbaar.”

Aspen Pharma

In Nederland heeft Aspen Pharmacare twee bedrijven: Aspen Oss en BioChem Oss met samen drie locaties in Oss en Boxtel. Aspen Oss ontwikkelt en produceert hoogwaardige Active Pharmaceutical Ingredients (API’s), de werkzame bestanddelen in geneesmiddelen. Ze worden toegepast in onder meer oncologie, vrouwen- en mannengezondheid, centraal zenuwstelsel, antistollingsmiddelen, drugs- en alcoholverslaving en spierontspanning. BioChem Oss is gespecialiseerd in de productie van heparine API- en CDMO-oplossingen voor biochemische producten die worden gebruikt in levensreddende farmaceutische producten.

Medewerkers herkennen verspilling

Behalve dat gekeken is naar waterbesparingen in de processen, zijn in een Lean Six Sigma-training de medewerkers getraind in het herkennen van verspiling. “Het is de bedoeling dat als mensen verspilling zien daar een beetje buikpijn van krijgen en dan in actie komen,” aldus Gilberts. “We proberen hierin zoveel mogelijk bewustwording te creëren. Je hebt echt de mensen op de werkvloer nodig om verspilling te herkennen, want die zie ik natuurlijk niet vanuit mijn kantoor. We enthousiasmeren mensen om mee te denken, ook door te laten zien dat wat ze aandragen daadwerkelijk impact heeft.”